Elkarrizketa: Jan Tillmanns

Euskal nekazariek diru-sarrera txikiegien eta aurreikuspen faltaren aurka egiten dute protesta. Unzalu Salterainekin elkarrizketa bat.

Galdera. Duela aste batzuetatik hona, nekazarien protestak egin dira EBko herrialde askotan. Errepublika Federalean, erregaien gaineko zerga-onurak ezabatzea izan zen eragilea. Zerk eragin zituen protestak Euskal Herrian?

Erantzuna. Euskal Herrian ere, egungo egoerarekiko atsekabe masiboa da protesten arrazoia. Diru-sarrera falta eta etorkizunerako aukerak daude nekazari gehienentzat. Alderdi hori, neurri handi batean, azken hamarkadetako politika neoliberalari zor zaio.

«Protesten arrazoiak egungo egoerarekiko atsekabe masiboa dira. Nekazari gehienentzat ez dago diru-sarrerarik eta etorkizunerako aukerarik, eta alderdi hori azken hamarkadetako politika neoliberalari zor zaio neurri handi batean»

P. Zehatzago deskriba dezakezu nola egin ziren protestak?

R. Aste batzuetako epean, ezin konta ahala blokeo eta manifestazio antolatu ahal izan genituen traktoreekin. Euskal Autonomia Erkidegoko probintzia-hiriburuetako traktoreen erakustaldiak izugarriak izan ziren, zalantzarik gabe. Bizkaian ehun traktore baino gehiago biltzea lortu dugu San Mames futbol zelaiaren aurrean. Aldi berean, merkatu bat ospatu dugu, non herritarrei tokiko produktu jasangarriak eskaini genizkien, hala nola arkume-xerrak, prezio justuetan.

P. Zer eskaera eta helburu lortu nahi zituen EHNE sindikatuak mobilizazioen bidez?

E. Helburu nagusia guretzat gehiengoaren gizarte-laguntza lortzea zen, erakundeekiko elkarrizketa abiarazteko aukera emango ziguna. Horrela, kalean geunden gaiak landu daitezke. Elkarrizketa instituzional bat hastea lortu dugu Europan, estatuan eta eskualdean. Hori araudi burokratikoak murrizteari dagokio, bai eta elikadura-merkatua legez arautzeko gure eskaerari ere. Mobilizazioa eskualdeko hauteskunde-prozesu batean txertatuta zegoenez, batez ere hurrengo urteetan Eusko Jaurlaritza berri baten ekintza-ildoak zehazteko balio izan du. Denbora gehiago behar da erakundeekiko elkarrizketari arrakasta deitzeko, baina bide egokian gaude. Kezkatuago nago EBko hauteskundeen emaitzarekin...

«Merkatuaren arauketa baten giltzarria ekoizleen bidezko ordainsaria da, eta ekoizpen-katean azken kontsumitzailearenganaino gertatzen diren prezioak aldi berean kontrolatzen dira. Horrela, multinazionalek, handizkariek, supermerkatu-kateek eta beste eragile batzuek merkatua gehiegikeriaz erabiltzen dutela kontrolatzera eta zehatzera behartu ditzakete gobernuak»

P. Azal ditzakezu elikagaien merkatua legez arautzeko dituzun ideiak?

E. Giltzarria ekoizleen bidezko ordainsaria da, eta produkzio-katean azken kontsumitzailearenganaino gertatzen diren prezioak aldi berean kontrolatzen dira. Horrela, multinazionalek, handizkariek, supermerkatu-kateek eta beste eragile batzuek merkatua gehiegikeriaz erabiltzea kontrolatu eta zigortu dezakete gobernuek.

P. Zein da zure ikuspegia "beste" nekazaritza bati buruz?

R. Merkatu libreko nekazaritza-politikak porrot egin du. Dagoeneko ez dago elikagai merkerik kontsumitzaileentzat. Elikadura-sistema globalizatuak erori egin dira. Elikadura-merkatuaren liberalizazioaren ondorioz, finantza-potentziek —multinazionalak, inbertsio-funtsak eta bestelakoak— elikagaietan inbertitu dute, eta, beraz, elikagaien prezioen igoera zuzenean eragiten duten espekulazio-prozesuak hasi dira. Sistema horren alternatiba da elikadura-sistemak aldatzea, nekazaritzako ekoizpen-eredu erresistenteagoa sustatzea, agroekologiaren bidez, eta elikagaiak erdigunean egongo diren politika publikoa formulatzea.

«Sistema horren alternatiba da elikadura-sistemak aldatzea, nekazaritzako ekoizpen-eredu erresistenteagoa sustatzea, agroekologiaren bidez, eta elikagaiak erdigunean egongo diren politika publikoa formulatzea»

P. Zer esan nahi du horrek zehazki?

R. EHNE-Bizkaiaren ustez, elikagaien kontratazio publikoak izan behar du elikagai-sistema aldatzeko palanka gisa jardungo duten ardatzetako bat. Iradokitzen dugu euskal erakundeek (ospitaleak, logelak, eskola-kantinak) elikagaien kontratazio publikoa ehuneko 40koa izan beharko litzatekeela bost urteko epean, eta ehuneko 70ekoa tokiko elikagaietan 2034rako. Ekoizle guztientzako trantsizio-prozesu bat formulatu behar dugu, edozein produkzio-eredutan instalatuta daudela ere. Prozesu horretan, agroekologia produkzio iraunkorrerako trantsiziorako metodo gisa aplikatu beharko litzateke.

«Elikagaien kontratazio publikoak izan behar du elikagai-sistema aldatzeko palanka gisa jardungo duten ardatzetako bat»