EB-Mercosur akordioa iragarri zenean, Ursula von der Leyen presidenteak berehala abiarazi zuen harreman publikoen kanpaina, "guztiontzako akordio onuragarria" zela esanez, eta akordioak nekazaritzan eta kliman izango zuen eraginari buruzko kezka ugariei heldu zitzaiela adierazi zuen. Baina azken testuaren letra txikiari begiratzen badiogu, panorama oso bestelakoa da. Utz diezaiogun erretorika politikoari, eta ikus dezagun zer ez duen nahi Europako Batzordeak jakin dezagun EB-Mercosur merkataritza libreko akordioari buruz.

1 EZ DIE ONURARIK EKARRIKO LANGILEEI

Pertsonen eta planetaren gainetik enpresa-etekinei lehentasuna ematen dieten merkataritza libreko akordioak ekonomia faltsua dira. Esan digute EBko, Argentinako, Brasilgo, Paraguaiko eta Uruguaiko herritarrek jasoko dutela merkataritza libreko akordio hori. Hori egia izan daiteke zuzendari exekutibo eta enpresa multinazional askorentzat, baina ez gaitezen okertu, akordio hau nekazarien, herri indigenen eta langileen kontura egingo da.

Akordioan "ispilu-klausula" bat ez egoteak – Mercosurren ekoizpen-arauak EBren arauekin bat datozela bermatzea – bermatzen du Mercosurreko herrialdeetako industria-ustiategiek Europan debekatuta dauden pestizidak, antibiotikoak eta hormonak erabili ahal izatea. Akordioari esker, produktu horiek ez dira hain zorrotz ikuskatuko, eta, beraz, produktu kaltegarriak EBko merkatuetan sartzen uzteko arriskua dago, osasun publikoaren babesak ahulduz.

Bi eskualdeetako langileek jasango dituzte ondorioak. Europako nekazariek eta elikadurako langileek lanpostuak galdu behar dituzte inportazio merkeen ondorioz, eta Mercosurreko nekazaritza-industriaren sektoreko lan-baldintzak ustiapenekoak dira oraindik, gutxieneko babesak baitituzte soldatei, segurtasunari edo sindikazioari dagokienez.

2 EB-MERCOSUR AKORDIOA SUNTSITZAILEA DA NEKAZARIENTZAT

Akordioa beheranzko lasterketa da lurrarekin bizimodua ateratzeko borrokan ari direnentzat. Akordio komertzial hau "behien kotxeen" akordio bat da, multinazionalei mesede egiten diena nekazari txikien eta praktika jasangarrien kaltetan. EB-Mercosur akordioak duela bost urte adostutako nekazaritza-produktuen inportazio-kuota berak mantentzen ditu. EB-Mercosur akordioaren arabera Hego Amerikatik datozen behi-haragiaren esportazioek 99.000 tonako kontingente gehigarria jasoko dute, aldeko muga-zergei lotuta. 180.000 tona etxeko hegazti-haragi, 25.000 tona txerri-haragi, 190.000 tona azukre eta 650.000 tona bioetanol sartu ahal izango dira EBko merkatuan, muga-zergarik gabe. Hau ez da garaipen bat Europako nekazarientzat.

Mercosurreko herrialdeetako elikagaien inportazio masiboak bat egingo du supermerkatu kate handien eta agronegozio handien artean harrapatuta dauden nekazarientzako presioekin.

Batzordeak iragarri zuen 1.000 milioi euroko funts bat sortuko zuela EB-Mercosur akordioaren eraginak kaltetu dituen nekazariak konpentsatzeko. Hala ere, herrialde guztietan lurra lantzen duen jendeak esango die: nekazariek ez dute konpentsaziorik nahi, beren lanagatik bidezko prezioa nahi dute.

3 EB-MERCOSUR AKORDIOAK KOLAPSO KLIMATIKOA BIZKORTZEN DU

Ekintza klimatikoaren arloko konpromiso ahulak garbiketa berdea besterik ez dira. EB-Mercosur akordioak atea irekitzen dio Amazoniako eremu deforestatuetatik eta Itxitako sabana tropikaletik datozen produktuen beste merkatu masibo bati. Amazonia muturreko egoeran dago, baso-soiltze galantarekin eta errekorrak hausten dituzten baso-suteekin. Hala ere, akordioak "2030etik aurrera baso-estalkia egonkortzeko edo handitzeko ahaleginak areagotzeko" konpromiso ahula jasotzen du, beranduegi iristen den eta bete ezin den epea. Ezin dugu 2030era arte itxaron. 2024an soilik, Brasilgo baso-suteek 11 milioi hektarea irentsi zituzten, 2023an baino %116 gehiago.

Batzordeak adierazi du baso-soiltzeari buruzko EBko Erregelamenduak bermatzen duela "baso-soiltzearekin lotutako lehengaiak ez merkaturatzea". Hala ere, EB-Mercosur akordioak EBk estaltzen ez dituen lehengaien merkataritza bultzatuko du. Adibidez, 2023an, Brasilgo Cerrado sabanako baso-soiltzeak ia %45 egin zuen gora, eta akordio horrek beste hazkunde bat eragin lezake.

Akordio honek ohore egiten dio klimari buruzko Parisko Akordioari, gizateriak hondamendi klimatikoa gelditzeko duen azken itxaropenari. Hala ere, nahiz eta Europako Batzordeak esan akordioa eten daitekeela Parisko Akordioa betetzen ez bada, benetan hori ez da testuan bertan ageri, Parisko Akordioa fede onez osatzen jarraitzen duten herrialdeei buruzkoa baita.

Azkenean, akordioak klima-konpromisoei buruzko idazketa berri bat badu ere, ez du konpromiso horiek lortzen lagunduko digun neurririk jasotzen. Bien bitartean, hitzarmenen merkataritza-inplikazioek baso-soiltze gehiago, monolaborantza gehiago eta klima-kolapso handiagoa ekarriko dute.

4 EB-MERCOSUR AKORDIOA ANTIDEMOKRATIKOA DA

Hizkeran izandako aldaketa sotilek estatuetako parlamentuak saihesteko ezkutuko agenda adierazten dute. Nekazaritza komunitateen, klimaren aktibisten eta langileen artean gero eta handiagoa den EB-Mercosur merkataritza libreko akordioaren aurka dagoela jabetuta, Europako Batzordeak ahalegin guztiak egin ditu estatuetako parlamentuak saihesteko, akordio hori bide onetik irits dadin.

Von der Leyen presidenteak badaki Europa osoko gobernu nazionalen erresistentzia gogorrari aurre egin behar diola, eta, beraz, parlamentari nazionalak eta europarrak nahita egon dira iluntasunean. Eta orain, akordioaren hizkeran izandako aldaketa sotilek adierazten dute Europako Batzordeak erabakia hartua duela akordioa lortzeko demokrazia nazionalak ahultzeko.

Akordio hori 25 urtez "elkartzeko akordio" gisa aipatu ondoren, joan den ostiralean bat-batean "elkartzeko akordio" gisa aurkeztu zen. Zergatik? Elkartze-akordio batek EBko estatu kideen adostasuna eskatzen du, estatuetako parlamentuetan berresteaz gain. Babes garrantzitsua da Europako demokraziek beren ekonomietan eragin zuzena duten merkataritza-akordioei buruzko iritzia eman dezaten.

"Elkartzeko Akordio" batek, bestalde, akordioa berresteko arauen aldaketa adierazten du, eta horrek aukera eman dezake Kontseiluan gehiengo kualifikatu bakar batekin onartzeko. Hori hortzetan ostikada bat da estatuetako parlamentuentzat, eta prozesu demokratikotik ihes nabarmena.

Europako Batzordeak ez du herritarren babesik, eta haiek badakite.

5 EZKERRA, UE-MERCOSUR AKORDIOAREN AURKAKO ERASOALDIAREN BURUAN

Horrelako merkataritza askeko akordioek giza eta ingurumen-kostu erreala dute, eta halaxe onartu dute nekazarien erakundeek, sindikatuek eta Atlantikoaren bi aldeetako gizarte zibileko 400 erakundek baino gehiagok, EB-Mercosur-en merkataritza askeko itunaren aurka kanpaina nekaezina egin baitute. Horregatik, Ezkerrak gidatzen du Europan akordio horren aurkako zama.

1999an Mercosurreko negoziazioak hasi zirenean, globalizazioa bere gorenean zegoen. Globalizazioaren ondorio negatiboak eztabaidaezinak diren honetan, Europako Batzordeak duela 25 urteko logika berari jarraitzen dion akordio bat sinatu du. Logika horrek Europako industriak hustu ditu, mundu osoko nekazariak pobretu ditu eta gure planeta suntsitu du etekinak lortzeko.

Ezkerrak langileen eskubideetan, berdintasunean, jasangarritasunean eta elkartasunean oinarritutako merkataritza-politikaren ikuspegi eraldatzaile berri baten alde borrokatzen jarraituko du.