Badakigu Estatu espainiarra klima-patroiaren aldaketa gehien pairatuko duen planeta-eremuetako bat dela, eta, horren barruan, Mediterraneoa puntu kritiko bat dela (berez oso kritikoa den mundu batean). Adibidez, badakigu Mediterraneoa munduko batez bestekoa baino % 20 azkarrago berotzen dela, tropikalizatzen ari dela, lehen beste latitude batzuetan telebistaz ikusten genituen fenomeno atmosferiko bortitzek orain gure ateak eta leihoak kolpatzen dituztela, tropikalizazio hori basamortutze baten eskutik doala, lehorte larriko aldiak izango ditugula, muturreko plubiometriako beste batzuekin batera.

Klima aldatu egin da, beraz, aurrekoaren aldean klimatologikoki desberdina den fase batean sartu gara, eta gure klima berriaren zuzeneko eta zeharkako inpaktuek gure bizitzako eremu guztietan eragingo dute, eta, azken batean, gure egonkortasunean eta etorkizuneko oparotasunean. Normaltasun berria salbuespen klimatikoa da, eta egokitzapen-prozesu betean egon beharko genuke.

Elikadura-sistema industriala

Klima-aldaketaren aurkako borrokan erabateko porrota izan dela egiaztatu ondoren, eta larrialdi klimatikoaren fasean sartu garela onartuta, elikagai-sistema industriala berotegi-efektuko gas-igorle handienetako bat izan den eta izaten jarraitzen duen bezala, sektore hori ere funtsezkoa izan daiteke larrialdi hori arintzeari eta egokitzeari dagokionez. Espero dezagun, oraingoan, berriro beranduegi izan baino lehen ekitea. Beste alde batera begiratzeak hurrengo ekitaldian kalte materialak, eta batez ere giza kalteak eta kalte emozionalak areagotzeko baino ez du balioko. Valentziako DANAk begiak ireki dizkigu, agertoki berri batean gaude, eta orain arte egiten genituen praktika batzuk alde batera utzi eta aldaketa sakon eta premiazkoei ekin behar diegu, baita elikadurari dagokionez ere, bizitza badoakigulako.

«Orain arte egiten genituen praktika batzuk alde batera utzi behar ditugu, eta aldaketa sakon eta premiazkoei ekin, baita elikadurari dagokionez ere, bizitza badoakigulako»

Gaia konplexua eta hainbat ertz dituen arren, egokitzapenarekin zerikusia duten larrialdi klimatikoari aurre egiteko gakotzat jotzen ditugun hiru elementu aipa ditzakegu.

1. Nekazaritzari eta elikadurari dagokienez, klima-egokitzapenaren fetitxe hitza erresilientzia da, hau da, sistema batek bere antolamendu-egiturari eta produktibitateari eusteko duen gaitasuna, asaldura baten ondoren. Talkari eusten dioten eta azkar berreskuratzen diren sistemak. Baina hitz hau, erresilientzia, beste asko bezala, hainbeste erabiltzetik urruntzen ari zaigu. Erresilientziaz hitz egitea aniztasunaz hitz egitea da. Nekazaritzako eta elikagaigintzako biodibertsitatea da elikadura-sistema erresilienteen oinarria. Ekoizpen industrializatu eta homogeneo handietan oinarritutako egungo eredua, neurri handi batean esportaziora bideratutakoa, agroekologian oinarritutako beste eredu batzuengatik errotik aldatu behar dugu. Egungo ereduak oso hauskorrak dira, ingurumen-baldintzen oso tarte estuarekin funtzionatzen dute, eta korporazio-talde txiki baten haria zintzilik dago. Edozein perturbazio txikik sistema kolapsatzen du. Hori aldatu behar da eta, orain bai, nekazaritza-eredu desberdinak bultzatu behar dira, familiarrak, tokikoak eta ekosistemekin harmonian, haiekin borrokatu gabe.

«Ekoizpen industrializatu eta homogeneo handietan oinarritutako egungo eredua, neurri handi batean esportaziora bideratutakoa, agroekologian oinarritutako beste eredu batzuengatik errotik aldatu behar dugu»

Sare lokalean elikadura-kateak eraiki behar dira, eta hub produktibo handiak oso arriskutsuak dira nazioarteko merkatuetarako. Katearen fitxa bat erortzen denean (eta hemendik aurrera asko eta nonahi eroriko dira), sistema kolokan jartzen da eta, perturbazioa mantentzen bada, azkenean kolapsatu egiten da. Logistikak eta elikagaiak banatzeko eta merkaturatzeko sistemek tokikoagoak izan behar dute, eta lurraldean sustraituagoak. Eskualdearekin modu eraginkorrean koordinatuta dagoen tokikoak salbatu egingo gaitu muturreko fenomeno klimatikoetatik, ez inportazio- eta esportazio-plataforma handiek, ezta hiri handiei jaten ematen dieten zentro logistiko zentralizatu handiek ere.

2. Aldatu beharreko bigarren elementua landa-hiria erlazioa da. Zenbateraino jarrai dezakegu orain arte bezala jokatzen, gero eta handiagoak diren hiriekin, gero eta suntsituago edo abandonatuago dauden landa-inguruneekin; hirigintza berri bat nahi badugu, landatar berri bat behar dugu, eta horrek esan nahi du, besteak beste, nekazaritza eta abeltzaintza berri bat. Landak landatik bizi ahal izan behar duelako; nekazaritza- eta abeltzaintza-jarduera funtzional eta errentagarririk gabe, landa hitzak zentzua galtzen du eta esanahirik gabeko adierazlea bihurtzen dira.

«Hirigintza berri bat nahi badugu, landatar berri bat behar dugu, eta horrek esan nahi du, besteak beste, nekazaritza eta abeltzaintza berri bat»

3. Hirugarren elementua lurraldea da, eta horrek lurralde-plangintza esan nahi du. Lurzorua ez da hustutako ontzi bat non eraiki ahal izango dira poligonoak, autobideak, azpiegiturak nonahi eta pentsatu ez dela ezer gertatuko. Lurraldea berrantolatu behar da, ingurumen-, klima-, hidrologia- edo nekazaritza-alderdiak kontuan hartuta. Landa zementuz aldatzeak ondorioak ditu. Kostaldeko sistemak, duna-sistemak, ibaiertzak, baratzeak, soroak, kanalizazioak, lurzoruetako materia organikoa, landaredia edo laboreak ekosistemen bizkar egindako hirigintzagatik aldatzea suizidio kolektiboa da.

Horretarako guztirako, eta hitza beldurgarria bada ere, plangintza beharko dugu, epe laburrera eta luzera.

«Landa zementuz aldatzeak ondorioak ditu. Kostaldeko sistemak, duna-sistemak, ibaiertzak, baratzeak, soroak, kanalizazioak, lurzoruetako materia organikoa, landaredia edo laboreak ekosistemen bizkar egindako hirigintzagatik aldatzea suizidio kolektiboa da»