Mundu mailan kapitalismoak aurre egin beharreko gero eta zailtasun handiagoek, irabazi-tasaren joera-narriaduran adierazten direnak, azaltzen dute merkatuengatiko lehia bortitza eta nazioarteko kapital finantzarioaren birkokatzea. Munduko merkatua banatzeko egiten ari den borrokan, Europako burgesiak gogor ekin dio bere eragin-eremua Hego Amerikako kontinentera zabaltzeko helburuarekin. Mercosurreko herrialdeetatik etorritako kapitalaren segmentu nagusiek uste dute aliantza hori funtzionala izan daitekeela beren interesetarako, munduko ekonomian duten posizioa indartzeko.

* F. Javier Murillo Arroyo Ekonomia Politikoko irakaslea da Ekonomia Aplikatua, Egitura eta Historia Sailean. Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea (UCM).

Inplikatutako herrialdeetako parlamentu nazionalen berrespenaren faltan, Mercosurreko eta EBko liderrek akordio bat lortu zuten joan den abenduan, negoziazio-prozesu luze bat ixten zuena. Akordio horren bidez, 700 milioi pertsona baino gehiago biltzen dituzten eta 22 mila milioi dolar baino gehiagoko BPG agregatua duten bi eskualderen arteko merkataritza askeko eremu bat sortu nahi dute.

Lehenik eta behin, negoziazioen opakutasun-testuingurua nabarmendu behar da. Nazioz gaindiko bi erakundeen, hala EBren nola Mercosurren, izaera kontuan hartuta, horrela izan dela uler daiteke: bi kasuetan, kapitalak bere interesen araberako neurri funtzionalak babesteko erabiltzen dituen tresna instituzionalak dira, eta estatuko mekanismo demokratikoak eta langile klaseak espazio nazionaletan eraiki ahal izan dituen oposizio-baliabideak saihesten dituzte.

«Bi eskualdeetako enpresa multinazional handiek etekina aterako diote arau-esparru berriari, merkatuetan duten lehia-posizioa indartuz. Horrek guztiak jabegoa gehiago kontzentratzen eta zentralizatzen lagunduko du»

Akordio horretan jasotako neurrien onuradunak nortzuk izango diren ikusita, erraz uler daiteke negoziazioa eragindako sozietateetako biztanleei bizkarra emanda egin izana. Mercosurren eta EBren arteko merkataritza-akordioa errentagarritasunari buruzkoa da, eta gizarte-premien eta naturaren gainetik jartzen du. Bi eskualdeetako enpresa multinazional handiek etekina aterako diote arau-esparru berriari, merkatuetan duten lehia-posizioa indartuz. Horrek guztiak jabegoa gehiago kontzentratzen eta zentralizatzen lagunduko du.

Kaltetuak: langileak

Europako kapitalak Hego Amerikako nekazaritza-industriaren sektoreko langileek duten gizarte-babesa txikiagoa dela aprobetxatu nahi du. Informaltasunaren eragin handiagoak, sindikazio txikiagoak eta gizarte-segurantzaren eta soldaten arloko babes-maila txikiagoak lan-indarraren ustiapenerako baldintza onuragarriagoak ahalbidetuko dituzte. Hego Amerikan, latifundio handiak izango dira akordioaren onurarik handiena jasoko dutenak, merkatu potentzialak zabalduko baitituzte.

«Nekazaritza eta abeltzaintza txikiak, gehienetan familia-eremura mugatuta, eta kooperatiben ekoizpenak, nekazaritza eta abeltzaintzaren sektoreko enpresa handien lehia handiagoaren aurrean porrot egingo du»

Bi eskualdeetako langileek jasango dituzte prozesu horren ondorioak. Ez bakarrik soldatetan izango duen eraginagatik, baita horrek enpleguari dagokionez dakarren galeragatik ere. Nekazaritza eta abeltzaintza txikiak, gehienetan familia-eremura mugatuta, eta kooperatiben ekoizpenak, nekazaritza eta abeltzaintzaren sektoreko enpresa handien lehia handiagoaren aurrean porrot egingo du. Ustiategiak handiagoak direnez, eskala-ekonomiez goza dezakete, eta ekoizle txikiek ezin dute horien aurka lehiatu. Gainera, akordioan ispilu-klausularik ez egoteak, Mercosurreko ekoizpen-arauak EBkoekin bat datozela bermatuko luketenak, aukera emango du lan-, osasun- eta ingurumen-arauketa laxoagoa baliatzeko. Europan nekazari txikiei eskatzen zaienaren eta nekazaritzako elikagaien multinazional handiei onartzen zaienaren arteko kontrastea izugarria da.

Era berean, akordioak bi eskualdeen arteko desorekak areagotu baino ez ditu egiten: ekoizpen-asimetriak zuzendu beharrean, areagotu egiten ditu. Lehen sektoreko esportazioak Mercosurreko herrialdeen artean indartzen dituen bezala, herrialde horietan Europatik datozen manufakturak eta zerbitzuak sartzea sustatzen du, batez ere produkzio-egituretarako bereziki sentikorrak diren ekoizpen-adar batzuei dagokienez. Automobilgintza, industria kimikoa, farmazia-sektorea eta bankuak bezalako sektoreek izango dute eragina. Horrela, Europako multinazionalak sektore horietan sartzeak Hego Amerikako industria-sarearen zati bat suntsitzea ekarriko du, eta, ondorioz, milaka lanpostu likidatzea. Eta ekonomia horiek munduko merkatuetan duten ahultasun-egoera sakonduko da.

«Europako multinazionalak sektore horietan sartzeak Hego Amerikako industria-sarearen zati bat suntsitzea ekarriko du, eta, ondorioz, milaka lanpostu likidatzea»

Ingurumenerako kaltegarria

Horrek guztiak, gainera, ingurumen-arazoak areagotzea ekarriko du. Nekazaritzako industria eta monolaborantza indartzeak, bereziki soja, azukre-kanabera, baso-biomasa edo haragi prozesatua ekoizteak, ekosistemak hondatzea ekarriko du, eta, ondorioz, deforestazioa eta biodibertsitatea galtzea. Ekoizpenaren erdigunean ez dago elikadura-subiranotasuna, elite ekonomikoaren interesen defentsa baizik. Era berean, salgaien bi noranzkoetako merkataritzak garraioari lotutako emisio gehiago eragingo ditu. Klima-helburu jakin batzuk betetzeko asmoa jaso bada ere, mugimendu horrek irudi-garbiketa berdearen estrategia bati erantzuten dio soilik, ez baitu helburu horiek lortzeko neurri espezifikorik ezartzen.

Hori guztia oinarri hartuta, esan daiteke agenda politikoa enpresa handien interesen arabera zuzentzen dela, eta ez herritar gehienen beharren arabera. Ozeanoaren bi aldeetan erresistentzia-mugimendu bat altxatzen ari da akordioa berrestearen aurrean, langileek, ekoizle txikiek eta inplementazioarekin lotutako arazoak salatzen dituzten erakunde ekologistek gidatuta.

«Beharrezkoa da nazioarteko estrategia bat artikulatzea Hego Amerikako eta Europako herrien artean, bi eskualdeetako herrialdeetako parlamentuetan akordio hori berrestea aurrez aurre errefusatzeko»

Beharrezkoa da Hego Amerikako eta Europako herrien artean nazioarteko estrategia bat artikulatzea, bi eskualdeetako herrialdeetako parlamentuetan akordio hori berrestea aurrez aurre arbuiatzeko: akordio hori ezartzea atzerapausoa izango litzateke herritar gehienen interesen borrokan eta ingurumena errespetatzen duen garapen jasangarriko estrategia baten defentsan. Sustatzen duen askatasun bakarra kapitalarentzako ustiapen-askatasuna da. Horregatik, langileen erakundeek eta bi eskualdeetako herriek aliantzak ehundu beharko lituzkete, haien ezarpena geldiarazteko.