NATURA LEHENGORATZEKO LEGEA
Europar Batasuneko Natura Lehengoratzeko Legea 2024ko ekainaren 17an onartu zuen Europako Kontseiluak. Lege honek Europako Itun Berdean markatutako jarraibideen errubrika ezartzen du.
Europako Itun Berdea EB trantsizio ekologikorako bidean jartzea helburu duten ekimen politikoen sorta bat da, hemendik 2050era neutraltasun klimatikoa lortzeko (bide desberdinetatik erretiratzen den atmosferara CO2 kopuru bera isurtzea). Zehazki, Natura Lehengoratzeko Legea ezinbestekoa da 2030erako Biodibertsitatearen Europako Estrategiaren helburuak lortzeko.
LEGEAREN HELBURUAK
1. Legeak ekosistemak berreskuratu nahi ditu (horien %80 egoera txarrean daude gaur egun), elikagaien segurtasuna hobetu eta klima-aldaketa arintzen lagundu. Estatu kideek lehengoratze-plan bat aurkeztu beharko dute legea indarrean sartzen denetik bi urte baino gutxiagoko epean.
2. Legearen helburu nagusia EBn "degradatutako ekosistemak berreskuratzea" da, bereziki karbonoa harrapatu eta biltegiratzeko ahalmen handiena dutenak: basoak, hezeguneak, mendiko belardiak eta estuarioak.
3. 2030erako lehorreko eta itsasoko eremuen gutxienez %20 eta 2050erako leheneratzea behar duten ekosistema guztiak estaltzen dituzten leheneratze ekologikoko neurriak aplikatzera behartzen ditu estatu kideak.
HELBURU ESPEZIFIKOAK
Legeak helburu espezifikoak ezartzen ditu lehorreko, kostaldeko eta ur gezako ekosistemak, itsasokoak, hirikoak, nekazaritzakoak eta basogintzakoak lehengoratzeko. Zehazki:
Lehorreko eta itsasoko ekosistemak
→ 2030erako egoera onean ez dauden habitaten azaleraren %30 gutxienez leheneratzea, 2040rako habitaten %60 eta 2050erako %90. 2030. urtera arte, lehentasuna emango zaie Natura 2000 Sareko espazioetan dauden eremuei (biodibertsitatea kontserbatzeko eremuen Europako sare ekologikoa).
→ Gainera, 2030 baino lehen ekosistemen %90aren egoera ezagutu beharko da, eta 2040rako habitat guztien egoera.
Nekazaritza-eremuak
→ 2030erako nekazaritza-biodibertsitatearen hiru adierazleetatik bi hobetu beharko dira (larre-tximeleten indizea, nekazaritza-lurzoruetako karbono organikoaren erreserbak eta askotariko paisaia-elementuak dituzten nekazaritza-lurren proportzioa). Sei urtean behin neurtuko dira.
→ Hustutako zohikaztegien %30 berreskuratzea nekazaritzarako.
→ Nekazaritza-inguruneei lotutako hegazti arrunten maila bermatuko duten neurriak ezarri beharko dira, hau da, "nekazaritza-lurren habitaten mende daudenak elikatzeko edo habiak egiteko, edo biak ala biak". Estatu espainiarrean 24 espezie dira, eta horien artean daude urrakak, txolarreak, hegatxabalak, motxilak, zirtzilak edo eperrak.
→ "Larrialdiko balazta" bat sartu da, nekazaritzari eragiten dioten helburuak eten ahal izateko, elikagaien segurtasuna mehatxatzen duten "salbuespenezko zirkunstantziengatik".
Baso-ekosistemak
→ Estatuek baso-ekosistemetan biodibertsitatea hobetzeko ezarri beharreko neurriek kontuan hartu behar dituzte sute-arriskuak.
→ Baso-hegazti arrunten indizean goranzko joera lortu behar dute, eta gutxienez honako zazpi adierazleetatik sei hobetu: egur hila zutik, egur hila erorita, betierekoak ez diren basoen proportzioa, baso-konektibitatea, karbono-erreserbak, bertako zuhaitz-espezieak nagusi diren basoen ehunekoa eta zuhaitz-espezieen aniztasuna.
Beste neurri batzuk
→ Intsektu polinizatzaileen aniztasuna handitzea (hala nola erleak eta tximeletak) eta haien gainbehera iraultzea, 2030etik aurrera hazteko. Hazkunde hori sei urtean behin neurtuko da.
→ Ur gezako ekosistemak lehengoratzeko, ibaien konektibitate naturala lehengoratzeko ahaleginak egin behar dira; adibidez, ibaien fluxu naturala eragozten duten hesi artifizialak (presak eta dikeak, adibidez) kendu behar dira, jada beharrezkoak ez direnak, haien funtzio sozioekonomikoak aztertu ondoren. Konektagarritasun hidraulikoa hobetzea, gutxienez 25.000 kilometro ibaitan.
→ 2030erako gutxienez 3.000 milioi zuhaitz gehiago landatzea EBn, eta helburu hori biodibertsitatearen estrategian sartuta zegoen. "Espezieen aniztasuna eta adinaren araberako egitura bermatuz" eta espezie autoktonoak "lehenetsiz" egin beharko dute.
→ Herrialdeek ziurtatu behar dute ez dela hiriko berdegunerik galduko hemendik 2030eko abenduaren 21era arte, baina baztertu egin ditzakete %45etik gorako berdeguneak edo zuhaitzez estalitako azaleraren %10 baino gehiago duten eremuak. 2031rako, hiriko berdeguneen azalera osoa "gero eta handiagoa" izango da, eta azpiegituretan, eraikinetan eta hiri-zuhaitzetan txertatuko dira. Joera hori sei urtean behin berrikusiko da.
LEGEAREN ONURAK
1. Basoak klima-egoera berrira egokitu ahal izango dira, eta sute-arriskua murriztu.
2. Larreak berreskuratuko dira, landa-eremuetako despopulazioaren ondoren sastraka bihurtzen ari direnak.
3. Nekazaritza-ekoizpenerako funtsezkoak diren polinizatzaileen populazioak handituko dira.
4. Hezeguneak leheneratuko dira, ongarriek eta mindek kutsatutako ura iragazteko.
5. Hirietan azpiegitura berdea sortuko da kutsadura atmosferikoa murrizteko, klima arintzeko eta pertsonen osasuna bultzatzeko.