Eduardo Montero
- Federación de Consumidores y Usuarios (CECU) Elikadura arduraduna,
Beste NPB Baten Aldeko Koalizioko kidea -

Duela aste batzuetatik, asko hitz egiten da elikagaiei buruz, baina gutxi elikadurari buruz, hau da, janaria ahora eraman behar den guztiari buruz. Eta ez du denak balio. Agroindustriak eskaintzen duen ereduak korporazio handiei bakarrik egiten die mesede, enpresa ekoizleen bizi-baldintzak prekarizatzearen kontura negozioa egiten baitute. Bitartean, gure hozkailuak gero eta janari prozesatuagoekin eta kimikoagoekin betetzen dituzte. Kontsumitzaileok ezin gara xantaian erori, sistema hau defendatzeko aitzakian jartzen gaituztelako.

Gaur, martxoak 15, Kontsumitzaileen Eskubideen Munduko Eguna da. CECU Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Federaziotik hitza eman nahi diogu Espainiako biztanleriaren erdiari baino gehiagori, kezkatuta baitago kontsumitzen dituen elikagaiak osasunarekin arriskatu ote daitezkeen, elikagaien segurtasunari buruzko azken Eurobarometroaren arabera. Produktu osasuntsu eta jasangarrien ekoizpena eta kontsumoa bultzatzen duten politikak eskatu behar ditugu, prezio justuetan. Horregatik defendatzen dugu, beste behin ere, agroekologiarantz jotzea, ekoizpen jasangarriko eredu gisa (ekonomikoki, sozialki eta ingurumenari dagokionez), elikadura egokia lortzea bermatuko duena. Eta eskubide hori pertsona guztientzat berma dezala, inor atzean utzi gabe.

«Agroindustriak eskaintzen duen ereduak korporazio handiei baino ez die mesede egiten, negozioa egiten baitute ekoizleen bizi-baldintzak prekarizatzearen kontura. Bitartean, gure hozkailuak gero eta prozesatuagoak eta kimikoagoak diren janariz betetzen dituzte»

Iaz ere ikusi genuen erosketa-saskiaren prezioa ez zela modu jasangarrian igo. Horren ondorioz, familia askok kontsumo-ohiturak aldatu behar izan zituzten, mahaira eraman baino produktu merkeagoak aukeratuz. Kontsumitzaileok elikadura osasuntsua, nahikoa eta askotarikoa izan nahi dugu. Baina oso zail jartzen digute: prezioek, publizitateak edo erosketa egitera goazenean elikagai-aukera batzuen eskuragarritasun soilak gure dieta baldintzatzen dute. Hori erakusten dugu "Espainiako supermerkatuen garbiketa berdea: elikadura osasuntsu eta iraunkorrerako oztopoa" izeneko lehen txostenean.

Bitartean, gure inguruko produkzio-etxeek ere urtez urte ikusten dute beren ekoizpenen iraunkortasun ekonomikoa gero eta arrisku handiagoan dagoela. Politika horiek laguntzeko eta egiten duten funtsezko lana bermatzeko balio beharko lukete, eta, azkenean, burokrazia eta jarduerak dakartzan zamak areagotzen dira. Zoritxarrez, gaizki aplikatutako politika horiek gogaitasuna sortzen dute eta ateak irekitzen dizkiete merkatuaren erregulazioaren eta ondasun publikoaren politiken aurkako jarrera erreakzionarioei.

«Elikagaien industriako, ekonomiako, nekazaritzako eta politikako sektoreak aukera hori baliatzen ari dira edozein trantsizio ekologiko eta gizarte-justiziari berriro erasotzeko. Eta, horrela, Europako Itun Berdea, Etxaldetik Mahairako Estrategia edo Elikadura Sistema Iraunkorren proposamena bezalako aurrerapen garrantzitsuak ari dira lortzen auzitan jartzea, geldiaraztea eta, kasu batzuetan, atzera eginaraztea. Ezin dugu onartu»

Horren ondorioz, elikagaigintzako, ekonomiako, nekazaritzako eta politikako zenbait sektore aukera baliatzen ari dira edozein trantsizio ekologiko eta gizarte-justiziari berriro erasotzeko. Eta, horrela, Europako Itun Berdea, baserritik mahairako estrategia edo elikadura-sistema jasangarrien proposamena bezalako aurrerapen garrantzitsuak ari dira lortzen auzitan jartzea, geldiaraztea eta, kasu batzuetan, atzera eginaraztea. Ezin dugu onartu.

Nola funtzionatuko du sistemak modu justu eta iraunkorrean etorkizunean? Europako eta nazioko araudiek, hala nola Nekazaritza Politika Bateratuak (NPB), balio behar dute elikadura-subiranotasunerantz aurrera egiteko eta landako eta elikatze-kateko ekoizleentzako lan- eta bizi-baldintza duinak bermatzeko. Hori da Beste NPB Baten Aldeko Koalizioaren helburua. Koalizio horretako kide gara abeltzaintza estentsiboa, ekoizpen ekologikoa, ingurumenaren defentsa, landa-garapena, animalien ongizatea, elikadura eta kontsumoa bezalako hainbat arlotako berrogeita hamar bat entitaterekin batera.

Onartezina da supermerkatuetako apalak munduko beste muturretik ekarritako produktuez beteta egotea edo nekazaritzako langileei ordainketa duina bermatzen ez dieten produktuez beteta egotea. Kontsumitzaileok erosketa jasangarriko erabakiak hartu behar ditugulako erantzukizuna jartzen dute; industria handiak eta merkaturatzaile handiek, berriz, ez dute beren erantzukizuna beren gain hartzen.

«Elikadurak merkatu-ondasun izateari utzi behar dio, elikadura oinarrizko eskubide gisa babestu behar da»

Nekazari eta Abeltzainen Koordinakundeak (COAG) Jatorri-Helmuga Prezioen Indizean (IPOD) adierazten duen bezala, ezin da ekoizleei ordaintzen zaienaren eta kontsumitzaileentzako azken prezioaren arteko aldea ia bost aldiz biderkatu fruta eta barazkietan, eta hiru aldiz haragietan. Industria, supermerkatuak eta elikaduratik bizi diren enpresa-korporazio handiak dira kalitatezko produktuak, modu iraunkorrean ekoitzitakoak eta tokiko ekoizleei prezio duinetan erositakoak eskaintzeko ardura hartu behar dutenak. Eta Gobernuak eta Europar Batasunak arautu behar dituzte interes komunak babesteko. Elikadurak merkatu-ondasun izateari utzi behar dio, elikadura oinarrizko eskubide gisa babestu behar da.

Kontsumitzaile garen aldetik, landa-eremuak bizirik irauteko eta landa-munduko bizitza babesteko funtsezko politikak defendatu behar ditugu, funtsezkoak baitira edonork elikadura osasuntsua, nahikoa eta iraunkorra izan dezan. Errealitateak berresten digu epe laburreko ikuspegia negargarria dela nekazaritzaren eta landa-munduaren etorkizunerako, bai eta kontsumitzaileen eskubideak babesteko ere. Elikadura-eredu iraunkorretarako trantsizioa da bide bakarra.

Elikatze-katearen legea indartzea eta betetzea behar dugu, elikagaiek prezio justuak izan ditzaten ekoizleentzat eta kontsumitzaileentzat. Elikatze-katearen funtzionamenduan gardentasun handiagoa behar dugu. Elikagaien Informazio eta Kontrolerako Agentziak ikuskapen gehiago egiteko eta enpresa bitartekariek oinarrizko elikagaiak garestitzen dituzten jardunbide txarrak saihesteko baliabide nahikoak izatea behar dugu.

«Elikatze-katearen legea indartzea eta betetzea behar dugu, elikagaiek prezio justuak izan ditzaten ekoizleentzat eta kontsumitzaileentzat. Merkataritza libreko akordioak gelditzea eta birplanteatzea behar dugu. Eta beste gastu batzuk, hala nola etxebizitza, arautu behar ditugu, kalitatezko elikadurarako marjina ekonomiko handiagoa izateko»

Merkataritza libreko akordioak (Mercosur, esaterako) geldiarazi eta birplanteatu behar ditugu, milaka kilometrotatik prezio askoz merkeagoetan ekarritako elikagaiekiko lehia desleiala saihesteko, ez baitituzte osasun-arau eta lan-eskubideen arau berberak bete behar. NPB nekazaritzako ekologian oinarritutako elikadura-sistemara igarotzeko tresna baliagarria izatea behar dugu. Era berean, familien ekonomia gero eta gehiago baldintzatzen duten beste gastu batzuk, etxebizitza adibidez, arautu egin behar ditugu, kalitatezko elikadurarako marjina ekonomiko handiagoa izateko.

Ez dezagun ahaztu: kontsumitzaileok dieta osasuntsuak eta iraunkorrak izan nahi ditugu, horiek ekoizten dituztenei baldintza duinak bermatuko dizkieten eta lurraldea babestuko duten elikagaiak eskuratu nahi ditugu. Elikadura osasuntsu eta iraunkorrak luxuzko produktu izateari utzi behar dio. Kontsumitzaileok eskatzen dugu elikagai osasuntsu eta jasangarrien aukerak izan daitezela, beti, aukeratu beharreko aukerarik errazena. Inor ez dadila elikadura egokiaz gabetu.