BASO-SOILTZEARI BURUZKO EUROPAKO ERREGELAMENDUA
[Ekologistak Martxan-en Gida]
Zergatik araudi hau?
Basoek ingurumen-, ekonomia- eta gizarte-onura ugari ekartzen dituzte, zura eta zura ez diren baso-produktuak barne, eta gizadiarentzat funtsezkoak diren ingurumen-zerbitzuak ematen dituzte, gure planetako lurreko biodibertsitate gehiena hartzen baitute. Funtzio ekosistemikoak mantentzen dituzte, klima-sistema babesten laguntzen dute, aire garbia ematen dute eta funtsezko zeregina betetzen dute urak eta lurzoruak garbitzeko, bai eta ura atxikitzeko eta kargatzeko ere. Baso handiek hezetasun-iturri gisa jarduten dute, eta eskualde kontinentalen desertifikazioa prebenitzen laguntzen dute. Gainera, basoek munduko populazioaren heren bati ematen diote mantenua eta diru-sarrerak, gutxi gorabehera, eta basoen suntsipenak ondorio larriak ditu populazio kalteberenen biziraupenerako inguruneetan, herri indigenak eta baso-ekosistemen mende dauden tokiko komunitateak barne. Halaber, baso-soiltzeak eta baso-degradazioak karbonoaren funtsezko hustubideak murriztea eragiten dute. Baso-soiltzeak eta baso-degradazioak basoko animalien, baserriko animalien eta gizakien arteko kontaktuen probabilitatea handitzea ere eragiten dute, eta, ondorioz, gaixotasun, epidemia eta pandemia berriak zabaltzeko arriskua areagotzen da.
Baso-soiltzea eta baso-degradazioa erritmo kezkagarrian ari dira aurrera egiten. Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) kalkuluen arabera, 1990 eta 2020 artean 420 milioi hektarea baso galdu ziren mundu osoan (munduan geratzen diren basoen %10 inguru, hau da, Europar Batasunak baino azalera handiagoa). Baso-soiltzea eta baso-degradazioa, aldi berean, berotze globalaren eta munduko biodibertsitatearen galeraren faktore garrantzitsuak dira, gure garaiko bi ingurumen-arazo garrantzitsuenak. Munduak, ordea, urtero 10 milioi hektarea baso galtzen jarraitzen du. Basoetan ere eragin handia izango du klima-aldaketak, eta erronka askori aurre egin beharko zaie datozen hamarkadetan basoen moldagarritasuna eta erresilientzia bermatzeko.
Krisi klimatikoak biodibertsitatearen galera eragiten du mundu mailan, eta biodibertsitatearen galerak, aldi berean, klima-aldaketa larriagotzen du. Hori dela eta, bi fenomenoek lotura estua dute, berriki egindako ikerketek berresten duten bezala.
Europar Batasuneko kontsumoa oso faktore garrantzitsua da baso-soiltzearen eta baso-degradazioaren alorrean mundu osoan. Erregelamendu honen eraginaren ebaluazioaren arabera, esku-hartze arautzaile egokirik gabe, Europar Batasunean, berez, sei lehengairen kontsumoak eta ekoizpenak (behi-azienda, kakaoa, kafea, olio-palma, soja eta zura) eragingo lukete hemendik 2030era baso-soiltzea 248.000 hektarea inguru handitzea urtero.
Europako Parlamentuak nabarmendu duenez, munduko baso eta ekosistema naturalen etengabeko suntsiketa, degradazioa eta bihurketa, bai eta giza eretxoen urraketak ere, lotuta daude, neurri handi batean, nekazaritza-ekoizpenaren hedapenarekin, bereziki, eskaera handiko lehengai eta produktu batzuk ekoizteko erabiltzen diren baso-ehorzketak bihurtzearekin.
Araudi honi atxikitako lehengaiak, une honetan, soja, palmondo-olioa, kakaoa, kafea, kautxua, zura eta behi-azienda dira, baita horien produktu eratorri guztiak ere. Etorkizunean, ingurumen-degradazioa jasan dezaketen beste lehengai eta ekosistema natural batzuk sartu ahal izango dira, erregelamendua berrikusi ahala.
Araudiak oso argi uzten du basoen (0,5 ha baino gehiagoko hedadura eta gutxienez %10eko zuhaitz-estaldura), zurezko espezieen nekazaritza-landaketen eta baso-landaketen (basoak) arteko aldea.