Urtero bezala, EHNE Bizkaiak martxoak 8aren inguruan, Emakumearen Nazioarteko Eguna, emakume baserritarrentzat irteera bat antolatu du. Atzoko bisitan, helmuga nagusia Mimosak Ortu Komunitarioa izan zen, Balmasedako baratze komunitario bat. Hitzordu hauen helburua adin ezberdinetako emakume baserritarren arteko trukea, topaketa eta ezagutza ludikoa sustatzea da.

Mimosak

Mimosak ortu komunitarioa 2020an Balmasedan sortutako elkartea da, Mariorratz Talde Feministaren ekimenez. Ikuspegi agroekofeminista du, eta komunitate-baratze bikoitza kudeatzen du Enkarterriko hiribilduko lurretan. Etxaldeko Emakumeak-en testuak oinarri hartuta, taldeko emakumeek nekazaritza-jardueraren proiektu bat garatzea erabaki zuten.

Helburuen artean, honako hauek nabarmentzen dira:

• • Lehen sektorean herritarren parte-hartzea bultzatzea, ikuspegi agroekofeministatik.
  • Emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren aldeko lana sustatzea.
  • Udal lurretan baratze komunitario bat sortu eta denboran zehar mantentzea.
  • Auzolanaren bidez elkarri laguntzeko sare bat osatzea (lan komunitarioa).
  • Balmasedako hiribilduari autosufizientzia eta erresilientzia ematea elikagaiak ekologikoki eta modu iraunkorrean landatzeko.
  • Herritarrak sentsibilizatzea eta prestatzea ekoizpen eredu lokal, ekologiko eta feminista baten beharraz eta garapenaz.

Lantzen ari diren lursaila udal erabilerakoa da, eta aldapa oso handia du. Ahalegin handia egin zuten lurra garbitzeko eta egokitzeko, aurretik basatia baitzen. Sutearen ondoren, lan handiagoa egin zuten fruta-arbolak zaintzeko: 18 sagarrondo, dozena bat hurritz, aranondo klaudiarrak, udareondoak, mizpirondoak, gereziondoak, pikondoak...

Mimosaken ordezkari gisa, Ariadna Villatek azaldu zigun bi baratzeak erabilera-lagapenean daudela, «formula hori oso interesgarria iruditu zitzaigun interesa duen edonorentzat lurra eskuratzeko bide gisa, eta hori lur guztia pribatizatuta dagoen mundu honetan».

2019an, mahai-inguru bat antolatu zuten, landa-eremuarekin lotutako hainbat proiektutako emakumeak gonbidatzeko: Galdakaoko Elkarlaguntza Sarea, BATU, Amaia Negro... Hortik sortu zen "baratze bat ulertzen ikastea, naturaren zikloak, tratu onari, horizontaltasunari, elikadura-subiranotasunari eta abarri lotutako ikuspegi sozialera hurbiltzea... azken batean, agroekofeminismoa".

Asko ikasi behar izan zuten landatzeko lanekin hasi aurretik. Besteak beste, Birika Permakulturako Jurgi Uriarteren prestakuntza jaso zuten, baratzearen diseinuaren eta malda handiko eremu batean bankalak eraikitzearen inguruan. Mar Garrotek taldearen dinamizazioari buruzko jarraibideak planteatu zizkien «Nola sortu baratze komunitario bat eta ez hil saiakeran» izeneko topaketan.

Mimosaken belaunaldi desberdinetako pertsonek egiten dute lan, pentsiodunen mugimenduarekin lotutakoetatik hasi eta mugimendu feministatik datozen beste belaunaldi batzuetaraino. Belaunaldi horiek guztiak elkarrekin erlazionatzen dira, sareak ehuntzen dituzte eta lana eta haziak partekatzen dituzte, Euskal Herriko Hazien Sareak emandako fruta-arbolenak barne, zeinen zaindariak diren.

Lantaldea oso heterogeneoa da. Pertsona batzuek interes handiagoa dute landare aromatikoetan eta erabilera medizinaleko landareetan, beste batzuek laborantzara bideratzen dituzte beren lehentasunak, baita azpiegituraren alde egiten dutenek ere (bankalen eraikuntza, ur-biltegiak, eskailera-mailak...). Eta horiek guztiek "modu ekologikoan lan egiteko eta elikatzeko interes argia dute, pestizidarik eta disruptore endokrinorik gabe".

Ez dute landutako landare kopurua lehenesten duen filosofia produktibistarik. «Zoriontsu gara landatzen dugunarekin, nahiz eta asko ez izan; elkarrekin denbora pasatzea, irabazi-asmorik gabeko espazio batetik beste pertsona batzuekin konektatzea, kontsumo-espazioetatik haragoko loturak berreskuratzea... oso pozgarria da».

Gainera, baratze komunitarioak «erresilientzia ematen dio edozein biztanleri, tokiko ekoizpeneko elikagaiak eskuratzeko aukeratik hasi eta ezagutza, gizarte-kohesioa eta elkarri laguntzeko balioak errepikatzeraino».

La Encartada museo-fabrika

Ondoren, emakume baserritarrak Balmasedako La Encartada Fabrika-Museora joan ziren. Antzinako ehun-fabrika da (1892-1992), eta gaur egun museoa da. Duela mende bat baino gehiago, artilea produktu desberdinetan eraldatzen aritu zen: txapelak, biserak, bufandak, eskularruak, mantak.

Bisita gidatuari esker, emakumeek jakin zuten makineria guztia atzerritik ekarri zutela, gehienak Ingalaterratik, eta guztia energia hidraulikoz mugitzen zela zuzenean. Fabrikaren ondoan, enpresak etxeak eta kapera-eskola bat eraiki zituen auzoari zerbitzua emateko. Eraikinek, makinek eta langileen koloniak Penintsulako industria-iraultzaren hasierara daraman bisita osatzen dute.

La Encartadako balio handienetako bat mende bat baino gehiagoko makineria-bilduma aparta da. Fabrikak osorik mantentzen ditu produkzio-prozesuko elementu guztiak. Osotasun tekniko horren eta kontserbazio-egoera bikainaren ondorioz, La Encartada museo paregabea da bere generoan, eta gure kultura-ondarearen funtsezko elementua.

Museoko egonaldia amaitu ondoren, emakume baserritarrak Karrantzara joan ziren, Aizko jatetxeko mahaien artean.