Andoni García Arriola EHNE-Bizkaiako Zuzendaritza kidea da, COAGeko antolaketa-arduraduna, eta sindikatu horren ordezkari gisa parte hartzen du Via Campesinako Europako Koordinazio Batzordean.

Garciak NPB zaharkitu bati buruz hitz egin digu, erregulazio-tresnarik gabe eta aurrekontu egokirik gabe jaio zen NPB bati buruz; Gobernuak aitortu behar du merkataritza libreko akordioak nekazariaren ordez enpresa handiak daudela; eta Marokoko nekazariak ez direla akordioen onuradunak, baizik eta Marokon edo Marokoko erregearen esku dauden enpresak.

Galdera.- Nekazaritzako hiru erakunde profesional nagusiak, tartean COAG, beste bilera batera joan dira Nekazaritza ministroarekin. Nola baloratzen dituzu NPBren sinplifikazioaren arloko aurrerapenak, zehazki, 10 hektareara arteko ustiategietako baldintza-kontroletatik salbuestea, koaderno digitala borondatezkoa izatea edo laborearen eta lugorriaren txandakatzeak aldatzea?

Erantzuna.- Balorazio orokorra da, hain zuzen ere, aurrerapausoak ematen ari direla, eta hori dokumentu batean zehazten denean, gai bakoitza baieztatu eta berretsi ahal izango dugu.

Guk zehaztapen horiei buruzko dokumentu oso bat idatzita egon arte itxaroten dugu, eta hor ikusiko ditugu negoziazio horrek guztiak izan behar dituen gehieneko xehetasunak, konplexua baita, sinplifikazioaz hitz egiteko konplexutasun handia baitu. Eta horregatik, dokumentuetan xehetasunak ikusten ditugunean, orduan ikusiko dugu aldarrikatzen ari garenaz zer islatu den.

G.- 2021eko abenduaren 2an hartu zen ofizialki NPBren erreformari buruzko erabakia. Eta 2023ko urtarrilaren 1ean sartu zen indarrean, identifikatuta al dituzte helburuak betetzeko balio ez duten eta, ustez, nekazariak landatik kanporatuko dituzten araudi burokratikoak? Zeintzuk dira?

E.- Ildo horretan, NPBren Plan Estrategikoaz ari gara, EBn onartutako nekazaritza-politika berriaren ondoriozkoa. Egokitzapen bat du, baina Europar Batasuneko nekazaritza-politikaz ari gara, eta zer gertatu zen politika horrekin.

Oso garrantzitsua da; izan ere, proposatzen ari ziren testuak aztertzen ari ginenean, eta aldaketa hori garrantzitsua zenean, kezka handia agertu genuen aztertzen ari ginenari buruz. Lehenik eta behin, subsidiariotasun-maila handia zegoelako, zalantzak genituen NPBk izan zezakeen indartzeari edo ahultzeari buruz, lehen testuetan Batzordea eta Legebiltzarra eztabaidatzen aritu zirenean.

NPBk ez zion erantzuten COAGen ustez nekazaritza-politika berri baterako behar zenari, batez ere merkatua arautzeko tresnak eta nekazari profesionalaren definizioa, laguntza mugatuen eta birbanaketaren helburua. Gako horiek europarrak izan zitezen eskatu ziren, nekazaritza-politika indartsua izan zedin, Europa mailan, beti pentsatzen dugu eta jarraitzen dugu NPB hau akats larria dela, eta ez diela erantzuten, inondik ere, dituen helburuei, ezta gero mahai gainean jarri diren helburuei ere.

Nekazaritza-politika hori eta 2018an sortu eta 2023an aplikatzen hasi ziren testuak urte asko dira. Urte horietan guztietan, imajinatu nolako aldaketak izan ziren.

Ia eginda zeuden zirriborroak Europako Batzorde berriak eta Europako Parlamentu berriak hartu zituzten, erabaki oso okerra hartu eta aurrera jarraitzea erabaki zuten. Testu horiek atzera bota eta berriro hasteko aukera izan zuten, Itun Berdea eta "De la Granja la Mesa" estrategia proposatu eta onartu baitziren.

Zaharkitua zen NPB batean, Itun Berdearen helburuak kontuan hartu gabe eta onartu gabe zeudelako, eta "Etxaldetik Mahaira" estrategian, testu horiek erretiratzeko eta NPBren helburu guztiei nahiz Itun Berdearen helburuei erantzungo zieten beste batzuk egiteko garaiz egon ziren, hori bai, jarri den erronka indartsuari erantzuteko benetako tresna kuantifikagarriak emanez.

«Ingurumenari buruz besaulki batetik hitz egin nahi izan da, non lur-zati bakoitzean jarduketak oso modu zehatzean planteatzen diren. Arauak ez daude lurraldera egokituta, eta ez da bete nahi ez izatea, eta ez da ingurumen- eta klima-helburuak bilatu behar ez direnik, ez, ez»

Hori da egin zen akats nagusia. NPB bat zen, eta COAGek eta La Via Campesina Europak beste NPB bat egiteko eskatu zuten, ez zien erantzuten une hartan zituen helburuei ere, eta ez zien inolako erantzunik ematen Itun Berdearen helburuei eta "De la Granja a la mesa" estrategiaren helburuei.

Ikusten zen aurrekontu berarekin, baita balioan murriztuta ere, askoz eskakizun gehiagori erantzun behar zitzaiela, ekonomikoki eutsita ez dauden aldaketa-prozesuei. Abiapuntuko akats hori da une honetan jasaten ari garena. Horregatik, nahiz eta orain bi hilabeteko Europako hauteskundeen aurrean gauden, oso denbora gutxian nekazaritza-politikaren erreforma berri bati ekin behar zaio, Parlamentu berria eta Batzorde berria izan bezain laster premiazko bitarteko erreforma bati buruz hitz egin behar da, une honetan ahal dena egiten saiatzen ari direlako eta geure burua hiltzen ari garelako NPB honek bere helburu guztietan erabilgarritasun handiagoa izan dezan, baina, aldi berean, horrek ez du esan nahi sortu den burokrazia anitzak aurretik eramango zaituenik.

Kontua ez da arauak eta helburuak zalantzan jartzea; gainera, nekazarien diru-sarrerekin zerikusia duten helburuak daude NPBn, ingurumenarekin zerikusia dute, baita elikagaien ekoizpenarekin ere. Helburu horiek partekatzen ditugu.

Nekazariak garen aldetik, oso argi dago aurrean klima-aldaketa dugula, elikagaien ekoizpenaren erronka dugula, erronka ugari ditugula, eta horiekin ados gaudela. Zailtasuna eta arazoa da jarri diren araudiekin hori egin nahi izan denean sortzen den gauza bakarra paperezko eskakizun-maila eta helburuak betetzeko balio ez duen eskakizun burokratikoa dela.

Kontua ez da haien aurka joatea horiek betetzeko tresnak izatea, eta NPB hau erregulazio-tresnarik gabe eta nekazaritza-sektorea bera babesteko aurrekontu egokirik gabe sortu zen, helburuetako bat nekazarien errentak biztanleriaren errentekin parekatzea delako, eta helburu hori ez dago, ezta gutxiagorik ere.

NPB horrek arazo gehiago sortzen ditu diru-sarrerei dagokienez, arautze-tresnarik ez duela esaten ari baikara, eta, beraz, globalizazio-esparru gero eta zabalago baten barruan dagoela esan nahi dugu. Atzo bertan merkataritza libreko beste akordio bat onartu zuten, Txilekoa, beraz, NPB hau nazioarteko merkatura egokituta dago eta gero eta irekiagoa da.

Enpresek gero eta gaitasun handiagoa dute merkatu hori erabiltzeko, prezioen jaitsiera eta txoke inportazioak eragiteko, prezioen jaitsiera zuzenean markatzen dutenak, eta COAGeko idazkari nagusi Miguel Padillak dioen bezala: "une erabakigarriak daude, denboraldi osoko prezioa markatzen dizuten produktu batzuk inportatzen ari baitira".

Hori gertatzen da erregulazio-tresnarik ez dagoelako eta NPB hori merkataritza libreko akordioen testuinguru horretan dagoelako; izan ere, akordio horiek gero eta gehiago areagotu ditu Europako Batzordeak, eta Europako Parlamentuak areagotu egin du gero eta gehiago eta aurrekontu nahikorik gabe egitea.

Orduan, nola lortzen den nekazaritza-sektorearen errenten ekipamendua biztanleriarekiko eta, aldi berean, araudi, araudi eta araudietan planteatzen diren eskakizun horiek, zu konpentsatzeko. Eta, kontuz, araudi horiek, haietara hurbiltzen garen bakoitzean, zehaztasun-elementuak dituzte, eta, beraz, ezinezkoa da Europa osoko errealitate bakoitzari, errealitateari, egokitzea.

Bizi zaren lekutik aparte, askotan, lurraldeari buruz zentzurik ez duten arauak planteatzen ari zaizkizu, ez gara ingurumena zalantzan jartzeaz ari, ezta gutxiago ere, horrek guztiak hori betetzeko balio ote duen zuzenean hitz egiten ari gara. Eta errealitatea ez da betetzea baztertzen dugula, ez, errealitatea da arauek ez dizutela uzten helburuak betetzen.

Hau da drama; izan ere, eztabaidatzen dugun bakoitzean eta bileretara sartzen garen bakoitzean, gero eta ñabardura gehiago ateratzen dira, milioika nekazari dauden bezainbeste.

Ingurumenari buruz besaulki batetik hitz egin nahi izan da, non lur-zati bakoitzean jarduketak oso modu zehatzean planteatzen diren. Arauak ez daude lurraldera egokituta, eta ez da bete nahi ez izatea, baizik eta ingurumen- eta klima-helburuak bilatu behar ez izatea, ez, ez.

Zehaztasunera jo nahi izan da, eta erakundeek "aurpegia garbitzea" izan da, hasieratik baitzekiten ez zutela horretarako tresnarik.

Nekazaritza sozialaren eredu baten alde egin nahi badute, nekazariak landan elementuak sartzen dituen nekazaritza-eredu baten alde, hori zen egin behar zuten apustua, eta ez dute egin. Eta zentzu horretan, hori guztia betetzeko gaitasun handiena dutenak kudeatzaileak, albaitariak eta inbertsio-funtsak izango dituzten enpresa handiak dira, eta horiek heltzeko eta betetzeko tresna guztiak izango dituzte.

Baina lurra lantzen ari garen nekazariez ari garenean, dokumentuak eta dokumentuak betetzean bakarrik zure lanari buruzko denbora-porrada bat erabili behar izaten duzu. Gogorra da, batzuetan ezarritako helburuen aurka doala dirudielako, ez, helburuak bat datoz, baina jarritako araudiak ez du balio.

Eta gero, erabateko beste kontraesan bat du horrek guztiak, ekoizpen-kostuak baditu, horiek betetzeko tresna gehiago eta gehiago izatea eskatzen ari zaizkizulako, aholkulariak eta albaitariak izan behar badituzu, esparru global batean azaldu dizute, Europar Batasunak merkataritza libreko akordio gehiago eta gehiago nahi dituen esparru batean,

Eta talka hipokrita bat da, merkataritza askearen alde egiten bada, munduko ekoizpen merkeenak erabiltzea dela bere oinarria, munduko edozein tokitan erositakoak eta Europako merkatura eramandakoak, hortik irabazten dutelako nekazaritzako esportatzaile handiek; nola betetzen dituzun helburu horiek, araudi horiek, zure merkatura ekartzen zaituena zuk erantzun ezin izango dituzun prezioekin lehiatzen ari bada.

Baina munduko edozein lekutan merke ekoizteak konparazio bat egitea ahalbidetzen du, hau da, jatorrizko herrialde batetik produktu bat ekartzeak duen bizi-maila ezin da Europakoarekin alderatu.

G.- COAGek uste du Natura Leheneratzeko Legeak "ito" egiten duela landa, Andrés Góngora Nekazaritza Ekoizpeneko arduradunak adierazi duen bezala. Espainiako lurraldearen % 40 Natura Sarearen barruan dagoela kontuan hartuta, zehaztu al daiteke nola eragingo dion nekazaritza-sektoreari?

E.- Lege honek azterketa handiagoa behar du, eta uste dut sakon aztertu behar dela. Baina bada premisa bat, legearen xehetasunetatik harago, aldez aurretik bat ez gatozen zerbait. Natura lehengoratzea ez da nekazaritza eta abeltzaintza ez egotea, premisa hori onartezina da eta hori izan zen hasiera batean eztabaida. Ez da onargarria natura lehengoratzea nekazaritza eta abeltzaintza baztertzea, hain zuzen ere nekazaritza sozialaren eredu bat badago, ingurumenaren aldetik iraunkorra, natura zaintzeari benetan erantzuten diona, berehala lehengoratzea hori da. Baina natura lehengoratzea nekazaritza eta abeltzaintza baztertzea dela pentsatzea oso akats garrantzitsua da.

Horretan guztian, Itun Berdean bezala, ez zuten aurrekonturik, hori da errealitatea, eta NPBren aurrekontutik tira egiten zuten, erabat eskasa den aurrekontutik tira egiten duen edozein legetan benetan pentsatzea, izan ere, hasieratik akats handia da.

Nola ez gara ados egongo natura lehengoratzearekin, baina natura lehengoratzea nekazaritzarekin eta abeltzaintzarekin ere egiten da, eta ez dira baztertzen.

G.- Elikakatearen Legeari buruz hitz egin dezagun. Lege hori ez dela betetzen salatu du COAGek. Azken kasua Gaztela eta Leongo zerealen operadoreena eta lonja probintzialena da, ekoizpen-kostuen oso azpitik erosten baitute. Uste duzu AICAk (Elikagaien Informazio eta Kontrolerako Agentziak) zigor ekonomiko gogorragoak ezarri behar dizkiela legezko prezioaren azpitik erosten edo saltzen dutenei? Agentzia honek ofiziozko ikuskapen gehiago egin behar ditu?

E.- Bai, hori da bidea, ofiziozko ikuskapen gehiago egotea, baita autonomia-erkidegoen aldetik ere, eskumenak baitituzte horretan, eta ofiziozko kontrolak areagotu behar dituzte, baita AICAk ere.

Zehapenei dagokienez, uste dugu garrantzitsuagoak izan beharko luketela: operadoreek legea ez betetzean berrerortzea, arau-hausteen metaketa hori modu garrantzitsuagoan zigortu behar da.

G.- Zergatik hartzen dute autonomia-erkidegoek profil baxua Elikakatearen Legea betetzen dela kontrolatzeko? Beldur zarete banaketa handiaz, supermerkatu kateez?

E.- Ñabardura bat egin behar da: autonomia-erkidegoek kontrol-organoak dituzte, AICArekin koordinatzeko ezarri behar izan dituzte, beste kontu bat da hori ez ezagutzea; legea ez egokitzea; salaketetarako berariazko eta ageriko leihorik ez egotea; legeari buruzko ikuskapenik edo ikuskapen nahikorik ez egitea; zehapenik ez jartzea; lurraldeari hobeto egokitutako balio-kateko azterketarik ez egitea.

Eta, bai, egia da komunitate batzuek lan gehiago egin dutela; komunitate batzuek katearen behatokiak egin dituzte; eta komunitate batzuek balio-katearen azterketa egokituagoak egin dituzte; ikuskapenen barruan komunitate batzuek zigorra jarri dute; erkidego batzuek ikuskapenak egin dituzte, baina ez dago zigorrik. Beno, denbora gutxian eguneratuta izango dugu autonomia-erkidegoak egiten ari direnari buruzko informazioa. Aurreko erradiografia bat dugu, 2022koa, eta ikusiko dugu 2023an zer gertatu zen.

Operadoreei dagokienez, indarra dute, industriak edo banaketak botere handia dute, ez da eztabaidagarria, hori zalantzarik gabe. Espero izatekoa da autonomia-erkidegoek behar bezala garatzea eta beren lana egitea, eta ez bakarrik nekazariei erantzutea, katearen legea betetzeko erantzuna onura bat baita kontsumitzailearentzat berarentzat ere.

Une honetan galdera handia sortzen da Katearen Legea betetzen ez ote den. Aurrerapenak badaude ere, eta aurrerapenak daudela esan dezakegu, eta argi daukagu prezioen eta kostuen arteko erlazioa nabarmen hobetu dela. Sektore batzuetan legea eragina izaten ari da, baina kontua da legea modu orokorrean beteko balitz guztion onerako izango litzatekeela, baita kontsumitzailearen onerako ere, baina baita kate osoarentzat ere, modu egokian funtziona dezaten.

Mozkinaren bide laburra bide laburra da, inora ez daramana eta operadoreek beren boterea inposatzeko erabiltzen dutena, oso bide laburra baita.

«Merkataritza libreko akordioak ez dira nekazarien alde egiten ari, eta horrek ez du nekazarien alde egiten; alderantziz, eredu handiak bultzatzen ditu, eta eredu horien xedea agronegozioa da, hau da, landaren urbanizazioa; hau da, nola eraldatzen da eredu bat?»

G.- Nekazaritza-aseguruen arazoa al da aseguru-lerroak lehorteek eta klima-aldaketak eragiten duten egitura-egoerara ez egokitzea edo autonomia-erkidegoek dirulaguntza jasotzeko ekarpen txikia egitea? Uste duzu autonomia-erkidegoek dirulaguntzarako ekarpena osatuko dutela EBk onartzen duen eta orain Ministerioak eskatzen duen % 70eraino?

E.- Asegurua tresna handia da, eta hori ez da eztabaidagarria. Sektoreak, oro har, garrantzi hori baloratzen du; izan ere, nekazaritza-aseguru baten urte asko dira, eta, benetan, EBko beste herrialde batzuetan existitzen ez den tresna garrantzitsu batena.

Baina egokitu egin behar da, eta ez egokitze horrek sortzen ditu zailtasunak eta arazoak, batez ere klima-aldaketarekin gertatzen ari diren aldaketekin zerikusia duen egokitzapena. Eta COAGek aspalditik planteatu du beharrezkoa zela nekazaritza-asegurua berrikustea, egokitzea. Eta hori da gako garrantzitsuenetako bat. Jakina, egokitzapen horretan, eta batez ere klima-aldaketaren inpaktu oso handiak ikusten ari garenean, aseguruak dituen behar ekonomikoak handiagoak dira, noski, autonomia-erkidegoek egiten ari zirena baino ahalegin handiagoa egin behar baitute.

G.- Zure ustez, animalien osasun-politikak aurre egiten die gaixotasun tradizionalen erronkei, hala nola behien tuberkulosiari eta gaixotasun berriei, hala nola gaixotasun hemorragiko epizootikoari? Konpentsazioa ematen al zaio abeltzainari, bide seguruan edo bestelakoetan, eragiten dizkioten galera guztiengatik?

E.- Tira, bereizi egin behar da: osasun-gaixotasun batzuk urte asko daramatzate bertan lanean, eta autonomia-erkidego bakoitzeko errealitateak gaixotasun horien erreserborioen mende daude. Kezkagarriak dira eta are kezkagarriagoak basafaunan daudenean eta ugaritzen ari den basafaunan dauden kutsatze deribatuak gerta daitezkeenean. Zentzu horretan, arrisku gehiago daude, jarduera erabakigarriagoa behar da lurralde bakoitzaren errealitatea ikusita, ezin da orokortu animalien osasunari dagokionez, oso desberdina delako, eremuen arabera.

Beste kontu bat da iaz ikusi genituen arazoak, EHEren ondoriozkoak, jada ez baita animalien osasunekoa. Gizakiarekiko arazorik ez duen gaixotasun mota bat da, eltxo batek transmititzen duena. Hau berria da, martxa behartuetan ikasten ari da, ez zelako gauza ezaguna, baina, oso kezka handia sortu duen arren, hasieran animaliekin zer gertatzen zen eta nola tratatu zitekeen ikastea zen.

Zozokeria, ziurgabetasuna, segurtasunik eza, lan gehiago etxaldeetan, albaitariek ere ibileraz eta kezka handienaz ikasten dute. Ikus dezagun aurten ea animaliek, EHErekin kontaktua izan dutenetik, erresistentziarik hartu ahal izan duten. Apustu ekonomiko garrantzitsu bat dagoen guztietan behar da, gaixotasun horiek dituzten inpaktuei aurre egin ahal izateko, oso zaila ez bada.

G.- Elkano Errege Institutuak dio EB-Mercosur akordioa ondo badator, EBk akordioak izango dituela Latinoamerikako BPGren % 94rekin. Zergatik eskatzen duzue merkataritza libreko akordio hau geldiaraztea?

E.- Nekazaritza-sektoreak, jakina, uko egiten dio akordio horri, COAGetik haratago goaz, merkataritza libreko akordioak baztertzen ditugu. Akordio horri uko egiten zaio, ez gehiago, ez gutxiago, behi-okelaren, txerri-haragiaren, eztiaren eta abarren inportazioak zuzenean abeltzaintza-sektorean edo erlezaintza-sektorean oso eragin argia izango duten inportazioak direlako.

Ordezkapen bat da, hori gertatzen da Mercosurrekin akordio bat ixten denean, baina argi utz dezakegu merkataritza askeko akordio bat ixten ari denean, atzo Europako Parlamentuak Txilerekin onartu zuena bezalakoa, edo Marokoko akordioa, edo Zeelanda Berriarekin ixten ari dena, ez gehiago ez gutxiago nekazarien esku dagoen nekazaritza-ekoizpena beste eredu batzuekin ordezkatzekoa dela.

Mercosurretik esportatzen duena ez da nekazaria; Mercosurrek Mercosurreko herrialdeetako nekazariekin egindako akordioaren aurka dago. Haiek ere ikusten ari dira inpaktuak dituztela.

Merkataritza libreko akordioak ez dira nekazarien alde egiten ari, eta horrek ez du nekazarien alde egiten. Alderantziz, eredu handiak bultzatzen ditu, eta eredu horien xedea agronegozioa da, hau da, landaren urbanizazioa; hau da, eredu bat nola eraldatzen den.

Orduan, batez ere ekoizpen-eskalan eta prezio baxuko nekazaritzako esportazio-eskalan lan egiten ari delako, eta ezinezkoa delako zuk elikagaiak ekoiztea finantza-merkatuarekin espekulatuz. Batek elikagaiak ekoizten ditu, eta besteak, berriz, harekin espekulatuko duen eta negozio bat egingo duen beste zerbait.

Ezinezkoa da eskala-ekonomia batean lehiatzea, agronegozioan jokatzen baitu, elikagaiak ekoizteko helburua duen nekazari batekin. Merkataritza libreko akordio bat egiten denean, zuzenean ordezten dira etorriko diren ekoizpen horiek eta nekazariak. Abeltzainen galera, kasu honetan, horixe salatzen dugu etengabe. Hau da gertatzen dena eta hau da mahai gainean jartzen ez dena.

Europa mailan onartzen dira eragin horiek, Europako Batzordeak jada esan du merkataritza libreko akordioek eragin oso argia dutela Europako nekazariengan. Baina, era berean, nahi duguna da Espainiako Gobernuak behingoz onartzea merkataritza libreko akordioak barne-inpaktuak izaten ari direla eta nekazaria beste eredu batzuekin ordezkatzea dela.

Europako merkatu bakarrari buruz ari gara, non Espainia merkatu bakar horretarako ekoizle handia den, baina Europar Batasunetik kanpoko merkatu bateko produktuez ari garenean; izan ere, Europar Batasunaren esparruan ere nekazaritza-politika bat duzu edo politika jakin batzuk dituzu, baina arauak ezartzen dituen mundu-esparruan, enpresa handiek menderatzen duten eta espekulazioa arautzen ez duen merkatua da; elikagaiak ekoiztea ez da horiekin espekulatzea elikagaiak ekoiztea, eta hori da behingoz aitortu beharko litzatekeena, ezinezkoa baita karta guztiak jokatzea nazioarteko merkatuan jokatzen baduzu eta inpaktu horiekin jokatzen baduzu.

Gero, gainerako guztiaz hitz egiten du, elikagaien ekoizpenaz, ingurumenaz, klimaz, nola hitz egingo duzu horretaz guztiaz merkatu globalizatu hori bultzatzen bada?

Ez dira nekazariak Mercosurren esportatzen amaituko dutenak, enpresa handiak dira, hemen ere lurra, ekoizpena eta ura okupatzen ari direnak. Landaren uberizazioa da han eta hemen. Tamaina oso handia duten enpresa handiak dira, eta ezin dira haiekin lehiatu.

Europar Batasunak ikusten ditugun interesak izango ditu, zerbitzu-enpresa handien eskubideak, eta prest dago nekazariak beste helburu batzuengatik sakrifikatzeko eta nekazaritza-eredua bera Europan eraldatzeko.

Hau da beste zatia, gero eta gehiago landaren urberizazioan oinarritutako eredu bat sustatzen ari zara, non nekazariak jada ez duen aurre egiten, lurraren babesik ez baduzu enpresa handi horiek Europako eremu askotan sartzen ari dira lurra, ekoizpena eta ura okupatuz, horrekin espekulatzen dutelako, zuzenean negozioa delako.

Kontua ez da merkataritza zalantzan jartzea, merkataritza beste alderdi batzuetan. Beste gako batzuetako merkataritzak esan nahi du errespetatu behar dituzula Europar Batasunak dituen barne-prezioak, kostuekin erlazionatu behar diren barne-prezioak, merkataritza horretaz bestelako arau batzuk egon behar direla guretzat. Elikadura-subiranotasunari buruzko arauez hitz egin daiteke, ekoizpenak eta barne-prezioak eta trukea eta merkataritza espazio zabal batean errespetatzeari dagokionez. Ez dugu zalantzan jartzen, kontua ez da merkataritza zalantzan jartzea, baina gaur egun mahai gainean daukaguna enpresa handien alde egitea da, landa-eremua uberizatzea, elikagaiak ekoizten dituenaren kaltetan, hori da salatzen duguna, baztertzen duguna.

G.- Gaur egun ez al duzue sinesten EBn sartzen diren nekazaritzako eta abeltzaintzako produktu guztien ispilu-klausulen eraginkortasunean?

E.- Dena eskatzen dugu, dena eskatzen dugu Mercosur bezalako merkataritza libreko itunen gaitzespenari aurre egiten diogulako; bart Europako Parlamentuak Txilerekin egin duen akordioa errefusatzen dugu; Zeelanda Berria baztertzen dugu; merkataritza libreko akordioak baztertzen ditugu une honetan gertatzen ari diren gakoetan.

Ez dugu merkataritza arbuiatzen, baina zuzenean baztertzen dugu operadore indartsuenek zuzenean ematen dituzten arauak dituen merkataritza, horiek agintzen dutelako eta espekulaziotik abiatuta negozioa egingo dutelako.

Orain, ispilu-klausulak, mugetako kontrola, bai, noski, nola ez, ispilu-klausulak egotea defendatzen dugu. Gehiago ere falta da, merkataritza libreko akordioak ixteaz gain, ez dadila eskatu etorriko diren araudiek ez betetzea, kontua da araudi horiek betetzea eta exijitzea, datozen kopuruak kontrolatzea, sasoiko inportazioak mugan ikustea, une erabakigarri batzuetan txoke egiten ez dizudala kontrolatzea, inportazioei buruzko behatoki bat egitea da kontua.

G.- Ez duzu uste EB-Mercosur akordioak porrot egiten badu, Txinaren pisu ekonomikoa handituko dela EBren kaltetan, Hispanoamerikatik aldenduko litzatekeelako eta potentzian milioika kontsumitzaile galduko lituzkeelako?

E.- Geopolitikaren mundua nahiko zaila da gaur egun. Nekazaritzatik, hemen munduarentzat ekoiztu nahi izateak, ez du funtzionatzen.

Elikagaiak ekoiztu behar dira, nahiz eta jakin munduan egiten diren ekoizpenen % 25 eta % 30 artean alferrik galtzen ari direla; eta elikagaiak eskuratzeko arazoak daude, 800 milioi pertsonak baino gehiagok ez dute elikagaietarako sarbiderik, eta, horien artean, jateko zailtasun handiak dituzten pertsonak daude.

Munduko biztanleriaren hazkundea hor dago, elikagaietarako sarbide hori, eta are gehiago alferrik galtzen ari denean, aurre egin behar zaio, baina Europatik pentsatu behar da Mercosur bezalako eremu batek beharko lituzkeen elikagaiak ekoiztea, hori Europako nekazaritza-eredua erabat eraldatzea da. Ez dakit posible izango litzatekeen ala ez, nolanahi ere, ereduaren eraldaketa litzateke, urbanizazioan oinarritutako ereduak, nekazaritzaren industrializazioan oinarritutakoak, ondorio guztiekin.

Azkenean, ez litzateke nekazaririk egongo enpresa handiak egiteko eta espazio bat okupatzeko; espazioa enpresa handiek okupatu behar badute, hori ezingo da nekazariaren alternatiba izan.

Gure alternatiba, nekazari garen aldetik, gure populazioentzako elikagaiak ekoiztea da, Europako esparruaz ari gara, baina munduarentzat gerta dadin asmo bakarra da pentsatzea ereduak azkenean eskala mota batean izango direla, eta landa-antolamenduan oinarrituko direla. Beraz, zertarako okupatu Mercosur landaren uberizaziora eramandako nekazarien kontura egingo balitz.

Jakin behar da lurraldeko nekazariak suntsitzen dituzunean herriak hil egiten direla, baina leku askotan nekazariak migratzaile bihurtzen dira. Mercosurren lur gainean dauden nekazariak suntsitzen badituzu, nekazarien populazioa, oro har, oso handia da.

Mundu mailako nekazariekin kontaktua dugu Via Campesina Internacionalen bitartez, non 200 milioi nekazari baino gehiago dauden, kontinente guztietakoak.

Beren herrialdeetan nekazariei laguntzen ez bazaie, beren biztanleentzako elikagaiak ekoizten ari baitira, azkenean, azkenean, landa-eremutik hirietara eta hirietatik munduko edozein lekutara migratzen da, bizi ahal izateko asmoz.
Espainian ikusten duguna, herrien abandonuari dagokionez ikusten dugun guztia, gertatu delako pentsatu behar da. Bada, nekazaritza-politikek eta landa-inguruneak porrot egin dutelako duela urte asko.

Ez dira behar beste elementu jarri herrietako elikagaien ekoizpena eta herrietako bizimodua behar bezala babestu ahal izateko. Nekazariez ari gara, baina zuzenean landa-inguruneko autonomoez ere hitz egin dezakegu, eta despopulazioaz hitz egin arren, ez da behar bezala aurre egiten; landa-inguruneko errentak parekatuta daude eta ez daude parekatuta. Landa-inguruneko nekazariek zailtasun handiak dituzte bizitza-ehun oso bat mantentzea lortzeko, eta hori, nekazaritza eta elikadura munduko espekulazio baten parte badira, zuzenean inpaktu handiei buruz hitz egiten ari gara, baita mundu-eremu horretan ere.

Ikusi dugu, Asiako, Afrikako edo Amerikako nekazarien arazoek ere zerikusia dutela prezioekin, baita erantzuten dien prezio bat jasotzen ez izatearekin ere, kasu askotan araudirik ez dagoenez, azkenean eragile handi horiek nekazariak oinarri dituen ehuna suntsitzen joatea eragiten duela.

Europar Batasunak, merkataritza libreko akordioez hitz egiten dugunean, azal lezake zergatik, adibidez, Indiarekin negoziatzen ari den honetan, elementu bat ezabatzea nahi duen, argi eta garbi garrantzitsua baino garrantzitsuagoa ikusiko genukeena. Europar Batasuna Indiak elikagaien segurtasunerako duen eskubidea ezabatzea nahi du, bere elikagaien erreserbak izatea. Nola pentsa daiteke Indiak elikagai-erreserbak alde batera utz ditzakeela mila milioi pertsona baino gehiagoko herrialde batean; nola pentsa daiteke Indiak ez duela elikagai-erreserbarik izango biztanleria bermatzeko edozein elikadura-krisiren aurrean. Beno, bada, Europar Batasuna nahi du Indiak, merkataritza libreko akordioan, elikagai-erreserbak izateko duen eskubidea ezabatzea, hori zergatik egiten den azaltzea, eta, gainera, onura nori egiten dion, enpresa handiei.

G.- Jarrai dezagun merkataritza libreaz hitz egiten. Iaz, Espainiako Gobernuak 115 milioi euro eman zizkien Marokoko oliba-olio ekologikoaren ekoizleei laguntzetan; abenduan, Gobernuak 250 milioiko kreditu baten berri eman zuen Afrika iparraldean Marokon ura gatzgabetzeko planta handiena eraikitzeko; eta frantziarrek alauita erresumako produktuak inportatzen dituzte, gero Europako merkatuan barne araudiak bete gabe sartuko direnak. Zeri zor zaio, zure ustez, itxurazko fabore-tratu hori? Nola konpon liteke lehia desleialeko egoera posible bat?

E.- Beno, ba seguruenik haiek azaldu beharko lukete. Dakiguna da Marokon Espainiako, Frantziako eta Europako enpresak ekoizten ari direla. Enpresa horiek Europara ekarriko dute ekoizpen hori eta hona ekarriko dute.

Hori, zuzenean, enpresa handiak dira, hemen baino askoz merkeago ekoizten dutenak eta hemengo nekazaria ordezkatzen dutenak. Zertan ari diren azaldu beharko lukete.

Egia esan, Marokoko nekazariez gain (ez dira horren onuradunak, ezta gutxiagorik ere), oso argi dago Marokon bizi diren enpresa handien eta enpresen edo Marokoko erregearen alde egiten ari direla. Hori hor dago, baina salatzen dugu, Marokorekin egindako merkataritza libreko akordioa.