Ahalegin politiko handiak behar dira gosearen kausei aurre egiteko: gatazkak, pobrezia eta desberdintasuna. Botereari aurre egin gabe, uzta ez da inoiz gosetuengana iritsiko.

Historiak behin eta berriz erakutsi digu, desberdintasunak kontrolatzen ez diren bitartean, ezein teknologiak ezin duela bermatu jendea ondo elikatuta egotea.

Gaur inoiz baino elikagai gehiago ekoizten dugu pertsonako. Hala ere, goseak eta malnutrizioak planetako bazter guztietan jarraitzen dute, baita, eta gero eta gehiago, herrialde aberatsenetako batzuetan ere.

Elikagaien segurtasunik ezaren arrazoi nagusiak ezagunak dira: gatazkak, pobrezia, desberdintasuna, krisi ekonomikoak eta klima-aldaketaren gorakada. Bestela esanda, gosearen kausak, funtsean, politikoak eta ekonomikoak dira.

Gosearen krisiaren larritasunak bultzatuta, Nobel Sariaren eta Elikaduraren Munduko Sariaren 150 irabazle baino gehiagok aurrekaririk gabeko deialdi bat egin dute "irismen handiko" teknologiak garatzeko babes finantzarioa eta politikoa lortzeko, datozen 25 urteetan gose-hondamendia saihesteko aukera handiagoarekin.

Hala ere, neurri handi batean ez zituzten aintzat hartu gosearen kausa sakonak eta boteretsuei aurre egiteko eta erabaki politiko ausartak hartzeko beharra. Elikagaien ekoizpena handitzeko nekazaritzako teknologien sustapenean zentratzea iraganeko akatsak errepikatzea litzateke.

«Guztiak elikatzeko adina elikagai ekoizten du munduak. Hala ere, banaketa lotsagarria da. Baliabide baxuko pertsonei elikagaiak prezio merkean saltzea ez da hain errentagarria elikadura-korporazio handientzat»

Elikagaiak gaizki banatzen dira

1960ko hamarkadako Iraultza Berdeak aurrerapen izugarriak ekarri zituen laboreen errendimenduan (ingurumen-kostu handian). Baina ez zuen gosea ezabatzea lortu, ez ziolako desberdintasunari heldu. Ikus zer gertatzen den Iowa estatuan (AEB). Elikagaien ekoizpena munduko industrializatuenetako bat da, baina goi teknologiako arto- eta soja-haztegien erdian, estatuko biztanleen %11 eta sei haurretatik bat elikagaiak eskuratzeko borrokan ari dira.

Guztiak elikatzeko adina elikagai ekoizten du munduak. Hala ere, banaketa lotsagarria da. Baliabide baxuko pertsonei elikagaiak prezio merkean saltzea ez da hain errentagarria elikadura-korporazio handientzat. Askoz gehiago irabazten dute animalientzako pentsua egiteko esportatuz (jendea elikatzeko oso modu ez-eraginkorra), automobilentzako bioerregaiak fabrikatzeko nahastuz edo produktu industrial eta elikagai ultra prozesatu bihurtuz. Gainera, elikagai guztien herena alferrik galtzen da.

Bitartean, saridunek lotsagarriki gogorarazten digutenez, 700 milioi pertsonak baino gehiagok (munduko biztanleriaren %9) modu kronikoan deselikatuta jarraitzen dute, eta 2.300 milioi pertsonak (lautik batek baino gehiagok) ezin dute dieta egokia eskuratu.

Desberdintasunari aurre eginez

Munduko goseteari aurre egiteko neurriak haien kausa ezagunetatik eta egiaztatutako eraginkortasun-politiketatik abiatu behar dira. Brasilgo Goserik Gabe programak, adibidez, %85 murriztu du gose larria 18 hilabetean, finantza-laguntzari, eskola-elikadurari eta gutxieneko soldataren politikei esker.

«700 milioi pertsonak baino gehiagok (munduko biztanleriaren %9) modu kronikoan deselikatuta jarraitzen dute, eta 2.300 milioi pertsonak (lautik batek baino gehiagok) ezin dute dieta egokia eskuratu»

Gure politikariek aberastasunaren, boterearen eta lurrerako sarbidearen arloan dauden desberdintasun larriei aurre egin behar diete. Goseak neurriz kanpo eragiten die pobreenei eta baztertuenei, ez elikagaiak urriak direlako, baizik eta ez dutelako erosteko ahalmenik edo ekoizteko baliabiderik. Birbanaketa-politikak ez dira aukerakoak, funtsezkoak baizik.

Gobernuek amaiera eman behar diote gosea gerra-arma gisa erabiltzeari. Gosete-gune larrienak gatazka-guneak dira, Gazan eta Sudanen ikus daitekeen bezala, non indarkeriak gosetea eragiten duen. Gobernu gehiegik ez diete jaramonik egin gose-taktikei, larrialdiko laguntza sustatuz kalteak ordaintzeko, gosea eragiten duten gatazkei amaiera emateko jardun beharrean.

Monopolioaren aurkako eta lehiaren aldeko politika sendoagoak ezinbestekoak dira munduko elikadura-kateetako kontzentrazio korporatibo handia geldiarazteko — haziak eta agrokimikoak, ale-merkataritza, haragia ontziratzea eta txikizkako salmenta —, enpresei prezioak finkatzeko eta eragin politiko izugarria izateko aukera ematen baitie.

Gobernuek merkataritza-arauen eta ekitaterik gabeko esportazio-ereduen uztarria hautsi behar dute; izan ere, eskualde pobreenak elikagaien inportazioekiko mendekotasunean mantentzen dituzte, eta krisiaren aurrean zaurgarri uzten dituzte. Aitzitik, funtsezkoa da tokiko eta lurraldeko merkatuak babestea, disrupzio ekonomikoen eta hornidura-katearen aurreko erresilientzia indartzeko. Merkatu horiek bizitzeko baliabideak ematen dituzte, eta askotariko elikagaiak eta elikagai nutritiboak behar dituztenengana iritsiko direla bermatzen laguntzen dute.

«Gobernuek merkataritza-arauen eta ekitaterik gabeko esportazio-ereduen uztarria hautsi behar dute, eskualde pobreenak elikagaien inportazioekiko mendekotasunean mantentzen baitituzte, eta krisien aurrean kalteberak uzten baitituzte»

Agroekologiaren zeregina

Klima-aldaketa arintzeak eta horretara egokitzeak inbertsio masiboak eskatzen ditu elikadura-sistemen erresilientzia eta iraunkortasuna sustatzen duten ikuspegi eraldatzaileetan.

Agroekologia funtsezko irtenbidea da, karbonoa bahitu, krisi klimatikoen aurreko erresilientzia areagotu eta ongarri eta pestizida sintetiko, garesti eta ingurumenerako kaltegarrien mendekotasuna murriztu duena. Ikerketa gehiago behar da bere potentzial guztia aztertzeko.

Eta landareetan, lokaletan eta sasoikoetan aberatsak diren dietak hartu behar ditugu, elikagaiak alferrik galtzeari aurre egiteko neurriak areagotu behar ditugu, eta bioerregaietarako elikagai-laboreen erabilera berriz aztertu behar dugu. Horrek esan nahi du erresistentzia jarri behar zaiela haragi-enpresa handiei eta bioerregaien presio-taldeei, eta, aldi berean, klimarekiko erresilienteak diren elikadura-sistemetan inbertitu behar dela.

Horrek ez du esan nahi teknologiak paperik ez duenik; denek parte hartu behar dute. Bultzatzea gehien merezi duten berrikuntzak elikadura-sistema bidezkoagoak eta iraunkorragoak babesten dituztenak dira, eta ez irabazi korporatiboak. Baina ahalegin zientifikoak boterea aurrez aurre jarri eta ekitatea irabazien gainetik lehenesten duten politikekin osatu ezean, litekeena da goseak irautea.

«Agroekologia funtsezko irtenbidea da, karbonoa bahitu, krisi klimatikoen aurreko erresilientzia areagotu eta ongarri eta pestizida sintetiko, garesti eta ingurumenerako kaltegarrien mendekotasuna murriztu duena»

Gosearen konponbideak ez dira berriak, ezta eskuraezinak ere; falta dena da borondate politikoa bere kausa sakonei heltzeko. Goseak dirau injustiziak iraun dezan uzten dugulako. Benetan desagerrarazi nahi badugu, ekintza politiko ausartak behar ditugu, ez bakarrik aurrerapen zientifikoak.