Gaur, urriak 16, herrien elikadura-subiranotasunaren aldeko eta multinazionalen aurkako nazioarteko ekintza eguna, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak 2024ko urriaren 4an EBren eta Marokoren arteko merkataritza libreko akordioari buruz hartutako erabakia agurtzen dugu. Epai horrek, beste behin ere, nekazaritza- eta arrantza-produktuen merkataritza askearen ondorio kaltegarriak ezartzen ditu, bereziki nekazarien ekonomian eta landa-eremuetan bizi diren pertsonengan. Baina Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren konklusioa egokia iruditzen bazaigu, gaur egun horrekin batera datozen neurriak ez daude erronkei aurre egiteko moduan.

EBJAren arabera, 2019an indarrean sartutako akordio horrek herri oso baten baimena urratzen zuen. Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak adierazi zuen Mendebaldeko Saharako herriak, Fronte Polisarioak ordezkatuta, ez zuela inoiz akordio hori sinatzea onartu, akordioaren sinatzaile europarrek eta marokoarrek adierazi bezala. Hori are begi-bistakoagoa da kontuan hartzen baditugu EBrekiko merkataritza-harreman desarautu baten ondorio gero eta nabarmenagoak, esportaziora bideratutako nekazaritza-sistema industrial bat garatzera eraman dutenak.

Hori da, bereziki, Dajla eskualdearen kasua; izan ere, negutegietan landatutako ehunka hektarea tomatek lurzorua kutsatzen dute, geruza freatikoak husten dituzte eta langile prekarioak ustiatzea eragiten dute, eta, aldi berean, tokiko biztanleria gutxiengo demografiko bihurtzen laguntzen dute, Marokoko Estatuak Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoaren lurraldea eraginkortasun handiagoz kontrola dezan.

Europako enpresa askok, hala nola Azurak, irabazi handiko sistema horri eusten diote, eta lurralde horretako biztanleria eta baliabideak ustiatzen dituzte. Ondoren, produktuak ia zero kostutan inportatzen dituzte Europara, eta Europako baratzezainak itotzen dituzten prezioekin betetzen dute merkatua; kontsumitzaileentzat oso erakargarriak izaten jarraitzen dute, eta aukeratu egiten dituzte. Merkataritza libreko akordio horrek lurrak eta ura bereganatzea sustatzen du, baita gero EBra esportatzen duten enpresa europarrek langile prekarioak ustiatzea ere. Horrek logika koloniala betikotzen du, eta, gainera, lehia desleiala sortzen du baratzezain marokoar txiki eta ertainekin.

EBJAren erabakiarekin bat etorriz, hau eskatzen dugu:

• • Akordio hau berehala eten da, legez kanpokotzat jo da eta ezin dugu onartu beste 12 hilabetez bere jarduera predatorioarekin jarraitzea.
  • Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoko lurraldean jatorria duten produktuak Europako lurraldean sartzea berehala debekatzea.

Lurralde menderatuekiko harreman harrapari hori ez da Mendebaldeko Saharakoa soilik, merkataritza libreko akordioen sintomatikoa baizik. Mendekotasun-harremanak indartzen dituzte, baliabide naturalen monopolizazioa elikatzen dute eta landa-eremuetako biztanleen elikadura-subiranotasunaren ikuspegiak ahultzen dituzte.

EBJAren erabaki horrek aurrekari bat izan behar du. Beste behin ere, ECVCk eta La Vía Campesinak hasieratik gidatzen dituzten merkataritza libreko akordioetatik nekazaritza ateratzeko borroka legitimatzen du. Nekazaritzako produktuak ez dira merkantziak, eta halakotzat hartzen direnean, nekazarientzako eta ingurumenarentzako ondorioak kaltegarriak dira.

Horregatik, ECVCk berretsi egiten du hemen berriro ere nekazaritza merkatu globalaren arauetan integratzen duen merkataritza libreko edozein trataturen aurka dagoela. EBren eta MERCOSURen arteko balizko merkataritza-akordio bati buruzko egungo eztabaidek erakusten dute negoziazioen buru direnek ez dutela ulertzen, edo are okerrago, ez dakitela merkataritza-akordio horiek zer-nolako kalte handia egiten dieten Hego Globaleko herrialdeei, Europako nekazaritzari eta landa-mundu osoari.

Akordio horien aurkako jarrera izan zen Europako nekazarien mobilizazioen aldarrikapen nagusietako bat urte hasieran: nekazariek lanean jarraituko dute merkataritza-paradigma berri bat eskatzeko.