Azken hamarkadetan nekazaritza ekologikoa masiboki hedatu bada ere, mende erdi baino gehiago da jada. Ohiko nekazaritzaren eta produktu kimiko artifizialen erabileraren inpaktu negatiboei erantzuteko sortu zen, paisaiaren degradazioaren, lurzoruaren emankortasunaren eta tokiko barietateen galeraren eta ingurumen- eta gizarte-ondorioak kontuan hartzen ez dituen nekazaritza-lanaren teknifikazioaren erantzule baitira. Nekazaritza ekologikoaren helburua komunitateak modu jasangarrian hornitzea da, ingurunean ahalik eta eragin txikiena izan dezan.

Europar Batasunean produktu ekologikoak ekoizteari eta etiketatzeari buruzko legeria 2018/848 (EB) Erregelamenduan jasota dago. Araudi eguneratu hori 2022an sartu zen indarrean, eta produktu ekologikoak ekoizteko baldintza orokorrak ezartzen ditu, elikagai bat ekologikoa dela egiaztatzen duen Erkidegoko logotipoa (Euro Orria) izan dezaten.

«Alternatiba ekologikoena hurbileko elikagaiak aukeratzea da, nazioz gaindiko bidalketak eta enbalajearekin eta banaketarekin lotutako emisio guztiak saihesteko.»

Eta zeintzuk dira betekizun horiek? Izan ere, genetikoki eraldatutako organismoak edo erradiazio ionizatzaileak erabiltzeko debekua aurkitzen dugu, baita kanpo-ekarpenen murrizketa ere (antibiotikoak, ongarri sintetikoak eta pestizida kimikoak izan). Halaber, lurzoruaren emankortasuna eta biodibertsitate naturala mantentzea eta hobetzea, laboreen txandakatzea erabiltzea eta errespetuzko laborantza-praktiken bidez egitea eskatzen da. Gainera, laborearen gunean sortutako baliabideak lehenetsi behar dira, eta eremu bakoitzaren baldintzetara egokitutako barietateak aukeratu.

2022ko urte amaierako datuen arabera, ekoizpen ekologikora bideratutako Espainiako nekazaritza-azalera erabilgarria (NAE) %10,79 zen, aurreko urtearen aldean %8 handituz. Hazi egin ziren labore iraunkorretarako hektareak, bereziki fruitu lehorrak, platanondo eta subtropikalak, zitrikoak eta olibadiak.

«Laborearen gunean sortutako baliabideak lehenetsi behar dira, eta eremu bakoitzaren baldintzetara egokitutako barietateak aukeratu»

Era berean, animalien elikadurarako nekazaritza ekologikoaren sistemen pean uztatutako landareen hazkundea erregistratu zen. Horrek esan nahi du zona bakoitzeko ekoizpen ekologikoa bere klimara eta ingurumen-baldintzetara mugatuta dagoela, eta muga hori lehen aipatutako erregelamenduaren eskakizunetako bat da.

Horrek esan nahi du ekoizpen- eta banaketa-etapa guztietan ingurumen-inpaktua minimizatzea. EBk, gainera, araudi espezifikoak ditu mundu osoko herrialdeetatik eta kontinente guztietatik iristen diren produktu ekologikoak inportatzeko.

«Elikagai-sektorearen ingurumen-inpaktuak, nekazaritza-ekoizpena bera ez ezik, elikagaiak garraiatzeko eta banatzeko prozesu osoa ere hartzen du»

Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) datuen arabera, berotegi-efektuko gasen isurketen % 34, gutxi gorabehera, elikagaien ekoizpenetik datoz (nekazaritza eta abeltzaintza), eta isurketa horien % 6, berriz, elikagaien garraiotik baino ez datoz. Beraz, alternatibarik ekologikoena hurbileko elikagaiak aukeratzea da, nazioz gaindiko bidalketak eta enbalajearekin eta banaketarekin lotutako emisio guztiak saihesteko.

Hurbileko elikagaiak, ingurumenaren ikuspegitik jasangarriagoak izateaz gain, freskoagoak eta elikagarriagoak izaten dira; izan ere, sasoirik onenean josten dira, eta ez dute kontserbagarririk edo tratamendu luzerik behar garraiatzeko. Zigilu ekologikoa duten produktu asko herrialdetik kanpo ekoizten dira; izan ere, hemen ez dago laborantza-espazio nahikorik, eta ez dira baldintza klimatologikoak betetzen zenbait elikagairentzat. Kiwiak negukoak dira, marrubiak udaberrikoak, tomatea udakoa eta tipulak udazkenekoak. Etxe ondoko supermerkatuan meloia aurki badezakegu neguan, kontuan izan behar dugu munduko beste leku batetik datorrela edo ez direla lurraren ziklo naturalak errespetatu.

«Erabaki onak har ditzakegu bertako ekoizleak aukeratuz eta sasoiko elikagaiak soilik erosiz»

Ziurtagiri ekologikoak bermatzen digu elikagaiak oso kutsatuta ez dagoen ingurune batean ekoitzi direla eta ez dutela hondakin kimikorik. Produktu horiek aukeratzea erabaki handia da osasuna zaintzeko, nekazarien osasuna barne, pestiziden eraginpean baitaude zuzenean.

Kontsumitzaileak aztertu behar du zer erosketa mota egin behar duen, bere elikadura planteatzeko orduan pisurik handiena duten printzipioen arabera. Ia ezinezkoa da herrialde bakar batek ere elikadura-autonomiarik ez duen mundu globalizatu honetan aztarna ekologikoa erabat murriztea. Baina erabaki onak har ditzakegu bertako ekoizleak aukeratuz eta sasoiko elikagaiak soilik erosiz.