SLAPP izenaz ezagutzen diren parte-hartze publikoaren aurkako eskaera estrategikoak, terminologia ingelesean, jazarpen-modu bat dira, normalean prozedura judizialen bidez, eta, horien bidez, korporazio handiek eta botere publikoek isilarazi egiten dituzte kazetariak, komunikabideak, irregulartasun-salatzaileak eta giza eskubideen defendatzaileak, bai eta gizarte zibileko erakundeak, sindikatuak, artistak, ikertzaileak eta akademikoak ere, iritzi-eskubidea ez baliatzeko.

70eko hamarkadatik ezagutzen diren arren, 80ko hamarkadaren amaieran hasi ziren Estatu Batuetako irakasle bat eta irakasle bat termino hori erabiltzen. Gaur egun, fenomeno kezkagarri bihurtu dira, bai identifikatutako SLAPP kopuru handiagatik, bai horiek jasaten dituzten pertsonengan dituzten mota guztietako ondorioengatik.

Europako SLAPPen aurkako Koalizioaren (CASE) eta Daphne Caruana Galizia Fundazioaren azken txostenaren arabera, 820 SLAPP eskari dokumentatu dira Europan 2023ko abuztura arte, eta 2022an 161 eskari berri aurkeztu dira, 2021ean baino nabarmen gehiago (135 kasu aurkeztu ziren 2021ean).

Beraz, egiaztatzen dugu SLAPPen erabilera benetako mehatxu bihurtu dela adierazpen-askatasunaren aurka, Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalean jasotako eta gure Konstituzioan babestutako giza eskubidearen aurka.

Kezka hori dela eta, Europar Batasunak 2024/1069 Zuzentaraua onartu du. Zuzentarau hori Europaren aurkako Zuzentaraua da, eta bizitza publikoan inplikatzen diren pertsona fisikoak eta juridikoak babestea du helburu, pertsona horien aurka jarritako ekintza judizialen aurrean. Hain zuzen ere, 2026ko martxoa baino lehen transposizioa egin behar zaie estatu kideei. Zuzentaraua oraindik Europako auzitegietan aipatzerik ez badago ere, gutxienez zuzenbidearen aplikatzaileen gidari izan daiteke (eta izan behar du).

Greenpeacetik, gure haragitan bizitzen ari gara, gure ahotsa isilarazten saiatzeko. Une honetan, erakundeak eskaera estrategiko larriei egin behar die aurre, erakundea porrotera eraman nahi dutelako eta protesta egiteko eskubidea mehatxatzen dutelako.

Energy Transfer-en 300 milioi dolarreko eskaria

2016an, Greenpeace USAk Sioux tribuak Standing Rocken (Ipar Dakota) gidatutako protestak babestu zituen, bere lurralde historikoa zeharkatzen zuen Energy Transfer (ET) petrolio enpresak oliobide bat jartzearen aurkako borrokan. Milaka pertsonak, 300 nazio tribal baino gehiagotako kideak barne, bidaiatu zuten ura babesteko eta Standing Rocki elkartasuna adierazteko. 2016ko urrian, Nazio Batuen ordezkariek Standing Rock bisitatu zuten, eta kezkatuta agertu ziren auziak indigenen subiranotasunaren aurka dakarren mehatxuagatik. 500 erakundek baino gehiagok hartu zuten parte mobilizazio handi horretan, eta horri esker lortu zen Estatu Batuetako Gobernuak, Barak Obama buru zela, eraikuntza gelditzea.

Donald Trump boterera iritsi ostean, bere lehen erabakietako bat izan zen agindu exekutibo bat ematea oliobidearen eraikuntzarekin jarraitzeko. Azkenean, 2017an amaitu zen. Kasualitatez, ETko jabea orduko presidentearen kanpainaren emaileetako bat zen.

2017an, Energy Transfer-ek demanda bat aurkeztu zuen Greenpeace USAren eta Greenpeace Internacional erakundearen aurka, besteak beste, eta jarduera kriminalak leporatu zizkion erakundeari. Auzitegi eskudunak ezetsi egin zuen demanda hori. Epaiarekin pozik ez zegoenez, ETk beste demanda bat aurkeztu zuen Ipar Dakotako konderriko Auzitegian, bere argudioak errepikatuz eta 300 milioi euroko kalteak ordaintzeko eskatuz. Demanda hori, argi eta garbi abusuzkoa eta erakundea isilarazi nahi duena, 2025eko otsailean aztertuko du auzitegiak.

Era berean, Greenpeace Internacionalek ETri jakinarazi dio kontrademanda bat aurkezteko asmoa duela, berea AEBn erretiratzen ez badu. Eta hor sartzen da jokoan SLAPPen Europako araudi berria.

Zuzentarauak defendatzeko mekanismo bat eskaintzen die EBn egoitza duten SLAPPen eskaeren biktimei. Hain zuzen ere, Zuzentarauaren V. kapituluak egoitza komunitarioa duten erakundeak babesten ditu EBtik kanpoko SLAPPen aurrean, eta kalte-ordaina jasotzeko eskubidea ematen die. Horrek esan nahi du ETk kalte-ordaina eskatu behar duela Europan, Ipar Dakotako Nazioarteko Greenpeaceren aurkako erreklamazioak erretiratu eta bere erantzukizuna onartu ezean.