* Morgan Ody La Via Campesinako Koordinatzaile Nagusia da, eta eskala txikiko barazkien ekoizlea Frantziako Bretainian.

Urte hasieran eta hainbat astetan, Europako hainbat herrialdetako nekazariak haserre agertu dira nekazaritza-politika neoliberaleko hamarkadetako egoera ezinezkoagatik. Ekoizpen-kostuak etengabe igo dira azken urteotan, eta ordaintzen zitzaizkien prezioak, berriz, gelditu egin dira edo jaitsi ere egin dira.

Egoera horren aurrean, nekazariek hainbat estrategia ekonomiko bilatu dituzte. Batzuek ekoizpena handitzen saiatu dira prezioen beherakada konpentsatzeko: lur gehiago erosi dituzte, makinerian inbertitu dute, asko zorpetu dira eta lan-karga nabarmen handitu dute. Estresak eta bizitza osoa lanean eramatearen sentsazioak frustrazio handia sortu dute. Eta badira beren produktuentzat prezio hobeak bilatu zituztenak, nekazaritza biologikora eta banaketa-kanal laburretara joz. Baina merkatu horiek hondoratu egin ziren covid-19aren pandemiaren ondoren. Beraz, 2024aren hasieran, profil oso desberdineko nekazariak nekazaritzako lanaren errenten inguruan elkartzen hasi ziren.

Brusela edo Berlingo kaleetan, autobideen blokeoetan edo plataforma logistikoetan, nekazari ekologikoak zein konbentzionalak aurkitzen ditugu, bai esnekigileak, 100 hektareako lurrekin, bai baratzezain txikiak, zuzenean saltzen dituztenak, denak batera, hilabete amaieran diru-sarrera egokirik gabe animaliak bezala lanean ibiltzeaz nazkatuta daudelako.

Via Campesina Europako Koordinakundearen ustez, argi zegoen mobilizazio horietan parte hartu behar genuela. Gure erakundeetako kide diren nekazariek diru-sarrerarik ezaren, gainzorpetzearen estresaren eta gehiegizko lan-kargen ondorioak jasaten dituzte. Europar Batasunaren politika neoliberalak salatzen ditugu, nekazaritza-merkatuak desarautzea eta nazioarteko lehia suntsitzailea ekarri dutenak. 80ko hamarkadaz geroztik, Europako nekazariei prezio justuak bermatzen zizkieten tresna guztiak desegin dira: esku hartzeko gutxieneko prezioak, izakin publikoak, eskaintza kudeatzeko tresnak, aduana-oztopoak... Europar Batasunak dena egin du merkataritza libreko akordioen alde, munduko nekazari guztiak lehian jartzen dituztelako eta ahalik eta preziorik merkeenean ekoiztera bultzatzen dituztelako.

«Azpimarratu genuen (...) ekologikoki ekoiztea gehiago kostatzen dela eta, beraz, trantsizio agroekologikoa lortzeko, beharrezkoa dela nekazaritza-merkatuak babestea. Zoritxarrez, ez ziguten entzun»

Azken urteotan, EBk nekazaritza-eredu jasangarriago baterantz aurrera egiteko asmoa agertu du, bereziki "Baserritik mahaira" estrategiarekin, Green Deal delakoaren nekazaritza-atala baita. Via Campesina Europako Koordinakundeak pozik hartu zuen anbizio hori, baina, era berean, nabarmendu genuen Europako nekazaritzatik eredu iraunkorragoetarako trantsizioa ezin izango zela lortu nazioarteko lehiakortasunaren logika hautsi gabe: ekologikoki ekoiztea gehiago kostatzen da eta, beraz, trantsizio agroekologikoa lortzeko, beharrezkoa da nekazaritza-merkatuak babestea. Zoritxarrez, ez ziguten entzun.

Horrela, Europako nekazariek ezinezko ekuazio bati egin behar zioten aurre: trantsizio agroekologikoa lortzea eta ahalik eta preziorik txikienean ekoiztea. Agindu kontraesankor horren aurrean, nekazarien erakundeen arteko aldeak argi eta garbi agertu ziren. Nekazari handien eta agroindustriaren interesak ordezkatzen dituzten nekazarien erakundeek, COPA-Cogecari lotuta daudenek, orientazio neoliberalari eutsi nahi diote eta, horregatik, Green Deal-etik ingurumen-neurri guztiak kentzeko eskatu dute – eta lortu dute –. Aitzitik, Via Campesina Europako Koordinakundeak dio ingurumen- eta klima-krisiak benetakoak eta larriak direla, eta ezinbestekoa dela horiei aurre egiteko baliabideak eskuratzea, datozen hamarkadetarako elikadura-subiranotasuna bermatzeko. Gure ustez, esparru neoliberala da zalantzan jarri behar dena. Bereziki, Europar Batasunaren eta Mercosurren (Brasil, Argentina, Paraguai eta Uruguai) arteko merkataritza libreko akordioa salatzen dugu, Europako abeltzaintza-sektorearentzat hondamendia izango litzatekeena.

«Europar Batasunaren eta Mercosurren (Brasil, Argentina, Paraguai eta Uruguai) arteko merkataritza libreko akordioa hondamendia izango litzateke Europako abeltzaintza-sektorearentzat»

Ingurumen- eta klima-krisiak benetakoak eta larriak dira, eta funtsezkoa da horiei aurre egiteko baliabideak eskuratzea, datozen hamarkadetarako elikadura burujabetza bermatzeko. Esparru neoliberala da zalantzan jarri behar dena. Bereziki, Europar Batasunaren eta Mercosurren arteko merkataritza libreko akordioa salatzen dugu, Europako abeltzaintza-sektorearentzat hondamendia izango litzatekeena, amaitzen bada.

Europar Batasunak eta hainbat herrialdetako gobernuek, besteak beste, Frantziakoek, Alemaniakoek eta Herbehereetakoek, nekazaritza-krisi horri erantzutea erabaki dute, ingurumen-arauak kenduz eta politika neoliberalei eutsiz. Oso aukera arriskutsua da, ez baitu ezer egiten nekazaritzako diru-sarrerarik ezaren funtsezko arazoa konpontzeko. Beraz, nekazarien haserrea hilabete batzuk barru bueltatzeko aukera asko daude.

«Nekazarien haserrea hilabete batzuk barru itzultzeko aukera asko daude»

Mundu osoan, eskuin muturra kapitalisten larrialdiko irtenbidea da krisiak areagotzen direnean, hainbeste non milioika langile desesperatu kalera botatzen dituzten. Arazoak errentaren banaketa hobea bermatuz konpondu beharrean, eskuin muturrak biztanle gutxituak izendatzen ditu expiatorio (etorkinak, emakumeak, homosexualak, etab.) eta herri-mugimenduen errepresio bortitza areagotzen du. Herbehereetan, eskuin muturreko nekazarien alderdi batek ustiatu zuen nekazaritza-sektoreko haserrea, eta erretorika antisistema eta antiekologikoa erabili zuen gobernuan sartzeko. Adibide hori ekainean Europako Parlamenturako egindako hauteskundeetan errepikatzeko benetako arriskua dago.

Via Campesina Europako Koordinakundeko nekazaritza-sindikatuon ustez, Europako nekazarientzako benetako irtenbideak merkatuak arautu eta elikadura-subiranotasuna sustatzen duten politikak dira, Hegoaldeko herrialdeekin lankidetzan. Kapitalaren errentek gora egiten duten une honetan, langileen sindikatuekin eta mugimendu ekologistarekin batera gaude, guztiontzako bidezko errenta eta ingurumen-larrialdiari erantzungo dioten politika koherenteak eskatzeko.

«Kapitalaren errentek gora egiten duten une honetan, langileen sindikatuekin eta mugimendu ekologistarekin batera gaude, guztiontzako errenta justua eta ingurumen-larrialdiari erantzungo dioten politika koherenteak eskatzeko»