Andoni Garciak zuzenean parte hartu du azken hilabeteetako eztabaidetan eta mobilizazioen deialdietan. EHNE Bizkaiaren, COAGen eta ECVCren zuzendaritzetan egoteak ikuspegi panoramikoa izatea ahalbidetzen dio, oso testuinguru lokaztuan.

Zer balorazio egiten duzu Europako Parlamenturako hauteskundeen emaitzei buruz?

Hauteskunde horiek elementu asko uzten dituzte kontuan hartzekoak, eta erabakigarriak izango dira Europako Parlamentuak berehala eta bost urte hauetan hartu behar dituen erabakietan.

Lehenengoa. Talde parlamentarioen gehiengo nahikoa dago oraindik, nahiz eta eskuin muturraren gorakada larria izan, politika publikoetan aldaketa sakoneko erabakiak har daitezen, La Vía Campesina Europak (ECVC), COAGek eta EHNE Bizkaiak mobilizazioetan egin dituzten aldarrikapenei erantzunez.

Bigarrena. Nekazal mobilizazioek atentzio dei serio bat suposatu behar dute nekazari europarrak sustraitik dituen arazoei aurre egiteko. Arazoak, statu quo-a, populismoa, demagogia, adabakiak eta erabakietako ibilbide laburrak saihestea ez da bide egokia. Nekazaritza-sektorearen gogogabetasunak eta ezintasunak, erantzunik ezak edo egoera larriagotzen eta larriagotzen duten erabaki politikoek, hala nola merkataritza libreko akordioek edo NPB globalizatzaile batekin jarraitzeak, erakundeen ospea galtzea, desafekzioa, indibidualismoa, ahal duenak salbatzea edo kaosari botoa ematea eragiten dute.

«Nekazaritza-sektorearen gogogabetasunak eta ezintasunak, erantzunik ezak edo egoera larriagotzen eta larriagotzen duten erabaki politikoek, hala nola merkataritza libreko akordioek edo NPB globalizatzaile batekin jarraitzeak, erakundeen ospea galtzea, desafekzioa, indibidualismoa, ‘ahal duenak salba dezala’ edo kaosari botoa ematea eragiten dute»

Hirugarrena. Erabaki bat hartu behar da Itun Berdeari eta Baserritik Mahairako Estrategiari buruz, baita itun horren jarraitutasunari eta koherentziari buruz ere. Erabaki hori betetzeko edukiak eta tresnak eman behar zaizkio, eta beharrezko trantsizioa egin behar da hurbileko elikadura-sistemetara, tokikoetara, lurraldekoetara, autonomia eta erresistentzia handiagoko sistemetara, gizarte-, elikadura-, klima- eta ingurumen-arazoei erantzuteko, nekazariak eta nekazari europarrak politika horien erdigunean eta jomugan jarriz.

Laugarrena. 2027tik aurrerako NPBak (eztabaida hasi da) tresnak izan behar ditu prezioek ekoizpen-kostuak estaltzeko. Horretarako, merkatuaren erregulazioa, ekoizpenaren kontrola, esku-hartze publikoa eta EBn sartzeko gutxieneko prezioak (muga-zerga berriak) behar dira; azken batean, Elikadura Subiranotasuna berreskuratu behar da, egungo nekazaritza-, elikagai- eta merkataritza-politika errotik aldatuz. Politika hori nekazaritzako esportazioetan eta inportazioetan oinarritzen da, prezioak hondoratu eta elikagaien tokiko ekoizpena suntsitzen baitute. Ildo horretan, ECVC bultzatzen ari da Europako Parlamentuan Taldearte bat sortzea, Elikadura Subiranotasuna oinarri duena, NBEk onartutako Nekazarien Eskubideen Adierazpenean oinarrituta.

«Erabat aldatu behar da egungo nekazaritza-, elikagai- eta merkataritza-politika, nekazaritzako esportazioetan eta inportazioetan oinarritzen baitira, prezioak hondoratu eta elikagaien tokiko ekoizpena suntsitzen baitute»

Ia 6 hilabete bete dira "traktoradak" abiatu zirenetik. EHNE Bizkaia, COAG eta Via Campesina Europako zuzendaritzetan parte hartzen duzu. Zure ustez, zeintzuk izan ziren mobilizazio-ziklo honen motibazioak?

Hasierako motibazioek ezinegona, ezintasuna eta desengainua adierazten zuten kalean. EHNE Bizkaian, COAGen eta ECVCn mobilizatzea erabaki zuten, arazoei eta horien arrazoi sakonenei irtenbidea emateko; Merkataritza Libreko Akordioak errefusatzea (Mercosurrekin negoziazioak gelditzea edo Zeelanda Berriarekin, Txilerekin, Mexikorekin eta abarrekin sinatutako akordioak izoztea). Une jakin batzuetan nekazaritza- edo abeltzaintza-produktuak sartzen dituzten txoke-inportazioei galga jartzea, baserritarraren prezioak, esnea, haragia (ardatza: Zeelanda Berriko arkume-haragia), abeltzaintzako produktuak edo barazkiak eta frutak ekoiztea eragiten baitute. Gainera, bidezko prezioak eta nekazaritza jasangarriago eta agroekologikoago baterako trantsizioari ekiteko aurrekontu nahikoa aldarrikatu ziren. Nekazaritzan gazte gehiago sartzeko neurriak eskatu ziren, funtsezko arazo bati aurre eginez: lurra eskuratzea eta inbertsio-funtsak, dirutza handiak edo energia berriztagarriko inbertsioak (eguzki-eremuak) bereganatzea. NPB eta laguntzak bihurtu diren burokraziaren murrizketa aldarrikatu zen.

Estatu espainiarreko mobilizazioak 6F plataformen etorrerak baldintzatu ditu; zer egosten da plataforma horien inguruan?

6F plataformek mobilizazioak baldintzatu dituzte. Argi dago horien inguruan nekazari asko mobilizatu direla, eta banaka kexak, gogobetetze-eza eta abar adierazi dituztela. Baina plataforma horiek nekazaritza-sektoreaz bestelako interesek zuzentzen zituzten. Bere helburuak eskuinaren eta eskuin muturraren aukera politikoak indartzea izan ziren, kaosa eta mobilizatutako pertsonen erabilera sustatuz. Mobilizazioak helburu bat izan ziren, horixe bera. Bere jarreretan nekazaritza-sindikatuak erakundeekiko solaskide gisa zalantzan jartzea nabarmentzen zen.

«6F plataformak beste interes batzuek zuzentzen zituzten nekazaritza-sektorera; haien helburuak eskuinaren eta eskuin muturraren aukera politikoak indartzea izan ziren, kaosa eta mobilizatutako pertsonen erabilera sustatuz»

Hego Euskal Herriak ere ez dio ihes egin plataformen eraginari; are gehiago, Araban, Nafarroan eta Gipuzkoan formalki artikulatu dira. Nola eragin dezake praktikan dinamika "asindical" berri horrek?

Bai, Araban, Gipuzkoan eta Nafarroan, erakundeetan, komunikabideetan edo erakundeetan eragina izan duten plataforma batzuk artikulatu dira. Gaur egun, pentsa daiteke ez dutela ibilbide luzerik izango, eta geure buruari galde diezaiokegu zenbateraino kontsolidatu daitezkeen. Mobilizazio horietatik ondoriozta daiteke ezinbestekoa dela planteamendu argiak dituzten kalean eta erakundeetan aldarrikapenak egitea, eta konpromisoa hartzea baserritarrek dituzten arazoei erantzunak eta alternatibak ematea dakarten konponbide edo neurriekin. Nire ustez, garrantzitsua da erakundeek etengabeko kexari buruz hausnartzea, proposamenik eta alternatibarik gabe. Desosegua eta atxikimendurik eza sortzen ditu, eta bertan behera uzten du beren etorkizuna sektorean ikus dezaketen gazteak nekazaritza-sektorean sartzeko interesa.

Nire ustez, etorkizunerako giltzarri dira konstantzia, eguneroko lana, informazioa eta etengabeko prestakuntza, barne-eztabaida parte-hartzailea, aholkularitza, aliantza sozialak eta herritarrekiko aliantzak, elkarrizketa instituzionala eta baserritarren ordezkaritza, herritarren eskaerekin bat egiten duten planteamenduekin. Gazteek berebiziko garrantzia du antolaketan parte hartzeak. Indibidualismoaren eta ahal duenak salbatzearen aurka borrokatzea, konponbide edo alternatiba kolektiboetan eta politika publikoetan konfiantza berreskuratzea, COAGen parte hartzen duten nekazaritza-erakundeetan oso presente egon behar duten antolaketa-erronkak dira.

Bruselak eta Madrilek sindikatuen aldarrikapenen inguruan hitz egin dute. Zer aldaketa planteatzen dituzte Bruselatik?

Oraingo honetan aldarrikapenek oihartzuna izan dute eta eragina izan dute Europako erakundeetan. Baserritarrarentzako prezio eskaseko arazoa, inportazioen eta boterearen inpaktuak, kateko gainerako operadoreen kontratuetan prezio baxuak eta baldintzak ezarriz, onartu egiten dira. Prezioen, kostuen eta marjinen behatokia sortuko da Europa mailan, eta badirudi Europako Batzordeak serio har ditzakeela behatoki horren lana eta eginkizunak. Merkatuen Antolakunde Bateratuari buruzko erregelamendua erreformatuko da. Erregelamendu horrek araudi publikoak sartzeko ahalmena du, EBn sartzeko gutxieneko prezioei (muga-zerga berriak) heltzeko, soberakinak eta krisi sektorialak daudenean merkatuan jarduteko eta jardunbide desleialei buruzko esparru-zuzentaraua aldatzeko, eta bertan galeretarako salmentaren debekua edo ekoizpen-kostuetatik beherako nekazariei prezioak debekatzea sartzeko. Beharrezko merkatuen erregulazioaren esparruan erantzunak dira. ECVCn lanean ari gara tresna horiek zehaztu daitezen.

«NPB sinplifikatzeko eskaeran edo burokraziaren salaketan, Batzordea ez da arazoaren muinera joan. Beharrezko aldaketek eta trantsizioak nekazaritza-politiken erdigunean eta jomugan jarri behar dituzte baserritarrak eta jasangarritasun eta nekazaritza ekologiko handiagoko gizarte- eta ingurumen-eredua»

Beste gai bat izan da NPB sinplifikatzeko eskaera edo burokraziaren salaketa. Horretan, Batzordearen erantzunak ez dira arazoaren muinera joan. Baldintzazkotasun indartuak eta praktika agronomikoek ez dute baserritarren esku dagoen eredu agroekologikoa aldatzen. Beharrezko aldaketek eta trantsizioak nekazaritza-politiken erdigunean eta jomugan jarri behar dituzte baserritarrak eta jasangarritasun handiagoko eta agroekologiko handiagoko gizarte- eta ingurumen-eredua.

Eta Madrilgo Gobernutik?

Ministerioarekin negoziazioak mugatuta zeuden. Hasiera-hasieratik, Ministerioak argi utzi zuen merkataritza libreko akordioak defendatzen zituela, bai orokorrean, bai Mercosurren kasuan, eta jarrera aldaezina zela.

«Espainiako Gobernua da inportatutako produktuen hondakinen gaineko kontrol gutxien egiten duen bigarrena EBn»

Akordio horien eraginei buruzko axolagabekeria, sentsibilitaterik eta azterketarik eza eta eragile inportatzaile handiek egiten dituzten talka-inportazioak mahaietan egon ziren. Erabakiak nekazaritza-esportazioaren interesen arabera lehenesten eta hartzen dira, barne-merkatuen kontura. Ministerioaren jarrera hori gorabehera, inportazioen eta esportazioen jarraipena egiteko batzorde bat sortzea lortu zen. Hala ere, ez zuten COAG sartu, gai hori ezinbesteko gai bihurtu baitzuen. Ez da serioa eta ez dute honetan sinesten. Izan ere, Espainiako Gobernua da inportatutako produktuen hondakinak gutxien kontrolatzen dituen EBko bigarrena.

Mahai gainean Ministerioaren 43 neurri daude, mahaietan jarraipena eta zehaztasuna behar dutenak. COAG eta Asaja ez deitzeko Ministerioak hartutako erabakiak (ez dituzte neurriak sinatu) zalantzan jartzen du Ministerioak horiekin konprometitzeko duen benetako asmoa, bai eta arazoak eta konponbideak epe ertain eta luzera tratatzeko asmoa ere.

Nahikoak al dira planteatzen diren aldaketa-proposamenak? Zer gaitan sakondu behar da?

Neurriak ez dira nahikoak, eta Ministerioak COAG eta Asaja 43 neurrien jarraipenetik ateratzeko hartutako erabakia are larriagoa da. Hori onartezina da, izan ere, ordezkatuta ez dauden eta elkarrizketatik at dauden nekazari gehienak 43. neurriak berak zalantzan jartzen duen konfrontazioa dira, gehiengoa jarraipena zehaztearen mende baitzegoen. Gainera, neurriek ez diete sakoneko arazoei heltzen, ezta nekazaritza-ereduari ere. COAG eremuaren uberizazioaz hitz egiten da. Nekazariak industria integratzaile handiekin ordezkatzea da, kostu txikiko soldatapeko bihurtuz. Tokiko eta lurraldeko elikagaien produkzioa elikadura-sistema globalizatuekin ordezkatzea da helburua. Nekazaritzako esportazioen interesak baldintzatzen ari dira, barne-merkatua sakrifikatuz.

«Gobernu autonomikoek Nekazaritza Ministerioari buruzko arazoak arintzera jolastu dute, eskuak garbituz edo edukirik gabeko argazkia bilatuz; ez dute erantzukizunik»

Gobernu autonomikoek modu desberdinean erreakzionatu dute, gehiago zentratuta suak itzaltzean sakoneko aldaketak planteatzean baino. Zer balorazio egiten duzu horri buruz?

Gobernu autonomikoek Nekazaritza Ministerioari buruzko arazoak deskargatzera, eskuak garbitzera edo edukirik gabeko argazkia bilatzera jolastu dute. Gobernu autonomikoek ez dute erantzukizunik. Eskumenak dituzte bigarren zutabean eta NPBren aplikazioan, ofiziozko katearen, kontrolaren eta ikuskapenen legea garatzea, legearen arau-hausteak zehatzea, kontratuen erregistroa erabiltzea legea betetzen den ikusteko eta balio-kateari buruzko azterlanak egitea, horrek guztiak baserritarren produkzio-kostuak estaltzen lagun dezan, etab. Gainera, gobernu autonomikoek laguntza argia eman diezaiekete zuzeneko salmenta egiten dutenei, banakako eta taldekako merkaturatze-ekimenei, kontsumo-taldeei; elikagaien erosketa publikoa egin dezakete, baita eskola-jantokietan elikadura tokikoa eta hurbilekoa, agroekologikoa, izango dela bermatzeko politikak ere.

Nekazaritza sailek, gure kasuan EAEn eta Nafarroan, eskumen zabalak dituzte nekazaritzan eta elikaduran. Tokiko eta lurraldeko kontsumoa bultzatu eta eredu hori eta trantsizioa sendotuko dituen elikadura-politika bat egingo al dute, jasangarritasun handiagoko eta nekazaritza ekologikoko ereduetan gazteak sartzea bultzatuz? Legegintzaldi berri bat hasiko da EAEn, eta espero dugu horri heltzea.

«EAEko eta Nafarroako nekazaritza sailek eskumen zabalak dituzte. Tokiko eta lurraldeko kontsumoa bultzatu eta eredu hori sendotuko duen elikadura-politika bat egingo al dute, bai eta trantsizio bat ere, jasangarritasun handiagoko eta nekazaritza ekologikoko ereduetan gazteak sartzea bultzatuz?»

Botere publikoekin negoziatzeko prozesua oraindik amaitu ez bada ere, zer ondorio atera daitezke mobilizazio-ziklo horretatik?

Mobilizazioek agerian utzi dute sindikatuen errebindikazioa gaur egungoa dela eta bizirik dagoela; erakunde publikoek arazoei ematen dizkieten erantzunak ezin dira itxaron, ezin dira saihestu, bestela politikaren eta erakundeen izen ona galtzea agerian geratu da eta, ondorioz, erakundeak larriagotu egingo dira.

Elikadura-subiranotasuna, horren aldarrikapena eta alternatiben eraikuntza eta zentzu horretan doazen erabaki politikoak dira ezinbesteko erantzuna.