Helena Moreno González
- Greenpeaceko nekazaritza eta elikadura-sistema iraunkorren arduraduna.
Nekazaritzako ingeniaria Madrilgo Politeknikan, baliabideetan, nekazaritza-sistemetan eta garapenean espezialitatea Montpellier SupAgroko Unibertsitatean -

[Greenpeace / Argazkia: Otxantegi Herri Lurra]

Nekazari batzuen protesta legitimoek erantzunik txarrena jaso dute Bruselatik. Landa-eremuak klimaren eta biodibertsitatearen krisiaren eragina jasaten duen bitartean, EBk desegin egiten ditu nekazariei beren lurrak, urak, polinizatzaileak, ekonomia edo osasuna babesten lagundu ziezaieketen arau eskas eta herabeak.

Helena Moreno González
- Greenpeaceko nekazaritza eta elikadura-sistema iraunkorren arduraduna.
Nekazaritzako ingeniaria Madrilgo Politeknikan, baliabideetan, nekazaritza-sistemetan eta garapenean espezialitatea Montpellier SupAgroko Unibertsitatean -

Nekazal mobilizazioak hilabete batez Europan eta protestak isilarazteko erantzun politikoa mahai gainean zeuden gutxieneko ingurumen neurriak hankaz gora botatzea izan da.

Ez al dugu arazoa ulertu? Ez da Europako Itun Berdearen ondoriozko araudia –nahiko deskafeinatuta zegoena– nekazaritza-sektorea hondatzera eramaten ari dena: klimaren eta biodibertsitatearen krisia da, Lurraren baliabideak murrizten jarraitzen duten korporazio handiek eragindakoa, eta ekoizle txiki eta ertainak itotzen dituen eredua.

«Ez da Europako Itun Berdearen ondoriozko araudia –nahiko deskafeinatuta zegoena– nekazaritza-sektorea hondatzera eramaten ari dena: klimaren eta biodibertsitatearen krisia da, korporazio handiek eragindakoa, eta ekoizle txikiak itotzen dituen eredua»

2020an, Europako Batzordeak Europako itun berdea aurkeztu zuen, 2050ean Europa klimatikoki neutroa bihurtuko zuten politiken aterkia. Europa klimaren eta trantsizio ekologikoaren aldeko ekintzaren munduko liderra zen, berotze globalari galga jartzeko. Itun horrek anbizio handiko bi estrategia planteatzen zituen, nekazaritza eta elikagaigintza gaietan egokitzeko eta arintzeko beharrezkoak zirenak: Biodibertsitate Estrategia eta Etxaldeko Mahaia Estrategia. Hala eta guztiz ere, 4 urte geroago, klimaren eta biodibertsitatearen krisialdi larriagoarekin eta landa-eremuari eta gure poltsikoei zuzenean eraginez, emaitza negargarri batekin egin dugu topo.

Etxaldetik Mahaira

Etxaldetik Mahairako estrategia, Europako elikadura jasangarriago bihurtu nahi zuena, ekoizpena, banaketa eta kontsumoa eraldatuz, ia ez da gauzatu. Duela gutxi egindako azterketa baten arabera, ekimenaren esparruan agindutako 31 neurrietatik 15 ez dira martxan jarri. Litekeena da estrategiaren bi heren baino gehiago amaitu gabe geratzea azaroan Batzorde berria karguaz jabetu aurretik; izan ere, legegileek arauak eztabaidatzen jarraitzen dute: "estrategia bazkari bat izango balitz, ez ginatekeen hasi ere egingo...".

«Norabide-aldaketa bat izango balitz bezala, Europako araudiak nekazaritza eta abeltzaintza industrial eta eskala handiko baterantz biratzen ari dira, atzean utziz elikagai-sistema iraunkorrago eta bidezkoago baterako beharrezko trantsizioaren promesa»

Estrategia horren baitan, EBk plagiziden erabilera % 50 murrizteko proposatutako helburuak, azaroan Parlamentuan onartu ez zenak, bere heriotza-epaia gauzatu zuen otsailean, nekazarien protestak isilarazteko. Hala ere, Batzordeak erregelamendua kentzeak kalte egingo die nekazariei eta kontsumitzaileei: plagizidek ez dute soilik ingurumena kutsatzen, nekazarien osasuna ere kutsatzen dute: gaixotasun neurodegeneratiboak eragiten dituzte eta Europan nekazaritzarako beharrezkoak diren polinizatzaileen eta biodibertsitatearen kopurua murrizten ari da.

Norabide-aldaketa bat izango balitz bezala, Europako araudiak nekazaritza eta abeltzaintza industrial eta eskala handiko baterantz biratzen ari dira, atzean utziz elikagai-sistema iraunkorrago eta bidezkoago baterako beharrezko trantsizioaren promesa. Hau da beharrezko trantsizio horren desegitearen zenbaketa:

• • Herbizida toxiko glifosatoa beste 10 urtez baimenduta dago Europan, arriskuei buruzko ebidentziak gorabehera.
  • Natura lehengoratzeko Europako legeak, onartu berriak, azkenean ez die inolako betekizunik ezartzen Europako nekazaritza-eremuei.
  • Industria-instalazioetatik eratorritako kutsadurari buruzko EBko arauek erabat baztertzen dituzte behien abeltzaintzako ustiategiak, baita handienak ere, gure lurzoruetan eta lurpeko uretan nitratoek eragindako kutsadura nola handitzen den ikusten dugun bitartean, Espainia arrazoi horrengatik kondenatua izateraino, eta ehunka mila pertsonak jada ezin dituzte ur horiek edan kutsaduragatik.
  • Txerri- eta hegazti-ustiategi handienei aplikatu beharreko kutsadurari buruzko EBko arauak leundu egin dira Europako Batzordearen proposamenari dagokionez, eta zientziak, berriz, zoonosi-arriskuaz eta ekoizpen-eredu horren ondoriozko pandemiez ohartarazi digu.
  • «Elikadura-sistema jasangarri» bati buruzko lege-proiektua bertan behera utzi zen EBren proposamen ofizial bihurtu baino lehen, baita animalien ongizateari buruzko arauen eguneratzea ere.
  • Genetikoki Eraldatutako Organismo Berrien desarauketak, Kontseiluan onartzeke dagoenak, ez du behar besteko babesik ematen teknika genomiko berrien (NGT) bidez lortutako GEO berrien bidezko laboreen kutsaduraren aurka, eta GEO berrien gaineko patenteak sartuko lituzke, eta horrek autonomia galtzea ekarriko lieke Europako nekazariei.

Era berean, NPBren gutxieneko neurri "berdeak", nekazaritzaren bideragarritasuna bermatzen zutenak epe labur, ertain eta luzera, larrialdi klimatikoaren testuinguruan, sinplifikatu egingo dira. Baldintza berde hori edo Nekazaritza eta Ingurumen Baldintza Onak (NAEL), nekazariek NPBren zuzeneko laguntzak lortzeko egin beharreko praktikak, malgutu egin dira eta boluntario gisa jarri dira, aplikazioa hobetu eta indartu beharrean.

«Ura eta lurzoruak zaintzeko beharrezkoak diren jardunbideak, nekazaritza-jarduerarako oinarrizko baliabideak, lehentasunik gabe utzi dira»

Neurri horietako batzuk landare-estalkiak dira, lurzorua lehorteetatik, higaduratik eta biodibertsitatearen galeratik babesteko aukera ematen dutenak. Edo laboreen txandakatzea, lur emankorragoak eta nekazaritza-biodibertsitate handiagoa ahalbidetzen dituena lurzatian, baita izurrien prebentzioa ere; eta lugorria, hau da, lurzoruari atseden hartzen uztea, birsortu ahal izateko eta landatzen jarraitu ahal izateko. Laburbilduz, nekazaritza jarduerarako oinarrizko baliabideak diren ura eta lurzoruak babesteko beharrezkoak diren jardunbideei lehentasuna kendu zaie.

«Ekologismoaren aurkako nekazaritza-diskurtsoak eta nekazaritzaren aurkako ekologismoak ez dute balio. Nekazariak dira egungo klimaren eta biodibertsitatearen krisiak gehien kaltetu dituenak»

Nekazaritzari eta elikadurari buruzko politiketan zirriborratutako ingurumen-arloko aurrerapen minimoak hankaz gora bota besterik ez da egin. Bitartean, nekazaritza txiki eta ertainarentzat krisialdi honen benetako errudunak beren gogara dabiltza: handienei bakarrik mesede egiten dieten merkatuko arau, laguntza eta indarrak.

Ekologismoaren aurkako nekazaritzaren eta nekazaritzaren aurkako ekologismoaren diskurtsoak jada ez du balio. Nekazariak dira klimaren eta biodibertsitatearen krisiak gehien kaltetu dituenak. Haiek dira naturaren aliaturik onenak, arauek, merkatuek eta laguntzek ez dutenean behartzen produkzio industrialaren edo porrotaren artean hautatzera. Nekazariak saritu behar dira naturarekin bat datozen elikagaiak ekoizteagatik, ematen dituzten zerbitzu ekosistemikoengatik ordainduz, eta ez duten azaleragatik, hori epe labur, ertain eta luzerako asegurua baita, belaunaldiz belaunaldi beren jarduera egiten jarraitu ahal izateko.

«Nekazariak naturarekin bat datozen elikagaiak ekoizteagatik saritu behar dira, ematen dituzten ekosistema-zerbitzuengatik ordainduz, eta ez duten azaleragatik»