Nekazaritza sutan dago. Mobilizazioak Europa osoan eta haserre orokorra nekazari eta abeltzainen artean, baita Euskal Herrian ere. Protestak eta amorru eutsia. Ezintasuna gastuen igoera orokorraren eta nekazariari ordaintzen zaizkion prezio barregarrien aurrean. Nekazarientzako miseria eta supermerkatuentzako eta haziak kontrolatzen dituzten multinazionalentzako onura handiak, pestizidak eta herbizidak sortzen dituzte landarako eta landa-eremuaren eta mahaiaren arteko bitartekari-lanak egiten dituztenentzat.

Krisia larria da nekazaritza-industriarentzat zein ekoizpen ekologikoarentzat. Landa-eremuan egiturazko neurriak ezinbestekoak direla uste da. Eta eragile guztiak ados daude, halaber, administrazioei eskuztatzeko eskatzearekin, behingoz ekin diezaioten landaren etorkizuna bermatuko duen plangintza bati. Neurri burokratikoak nabarmen murriztea eskatzen da. Eta bat datoz, halaber, zerga-hobarien neurriekin eta Gizarte Segurantzaren araubide egokiarekin. Baina badira funtsezko aldeak ere. Frantziako nekazari handi askok eta nekazaritza industrialaren eredua bultzatzen duten gure lurraldeko askok produktu kimikoak (pestizidak, herbizidak, gizentze azkarreko hormonak, antibiotikoak, etab.) erabiltzeko aukerak handitzea eskatzen duten bitartean, beste ekoizle txiki batzuek ekoizpen ekologikoaren aldeko apustua egiten dute, naturaren erritmo, urtaro eta mugekiko errespetuan oinarrituta.

«Otsailaren 9an, ostirala, Bizkaiko EHNE eta ENBA nekazarien sindikatuek traktoreak Bilbora martxa bat egitera deitu zituztenean, kontsumitzaile-taldeok ez genuen indarrik izan haien deiarekin bat egiteko»

Administrazioen beldurra

Administrazioek zer esaten dute? Guztiek adierazi dute kezkatuta daudela baserria desagertzeko arrisku nabariagatik. Baina beldur eszenikoa diote sakoneko gaiari heltzeari. Oraingoz, inork ez du hausnarketa sakonik egin egoera honetara eraman gaituzten arrazoiei eta irtenbide posibleei buruz. Azken 50 urteetan jarraipen soila egin diete nekazaritzako ekoizpena eta elikagaien sektorea kontrolatzen duten multinazional handiei. Eta orain zer? Itxura guztien arabera, bide beretik jarraituko du. Zer trantsizio ekologiko egin dezakegu tokiko nekazaritza eta abeltzaintza eraisteko aukera ematen bada, batez beste 4000-5.000 kilometro egiten dituen elikadura kontsumitzeko?

Eta herritarrak? Zerbait esan behar duzu edo ikusle pasiboaren papera dagokigu? Otsailaren 9an, ostirala, Bizkaiko EHNE eta ENBA nekazarien sindikatuek traktoreei Bilbora martxa bat egiteko deia egin zietenean, kontsumitzaile taldeek ez genuen indarrik izan haien deiarekin bat egiteko. Eta laguntza ematera jende dezente hurbildu ginen arren, aukera bat galdu genuen herritarrak arazo honen eta, batez ere, konponbidearen parte direla argi eta garbi esateko.

«Zer trantsizio ekologiko egin dezakegu tokiko nekazaritza eta abeltzaintza eraisteko aukera ematen bada, batez beste 4000-5.000 kilometro egiten dituen elikadura kontsumitzeko?»

Nekazaritzako arazoa eta elikadurarena konponbide zaila da, baina saihestezina. Konplexua baina konpon daitekeena. Baina horretarako beharrezkoa da multinazional handiak kontrolatzea eta gaiari sakon heltzea. Planteamendu egokia egiteko, esku-hartze bat egituratzen duten hainbat ardatz aipatzera ausartzen naiz.

Trantsizio ekologikoa eta eraldaketa soziala

Lehenengoa da nahitaez uztartu behar direla «trantsizio ekologikoa» eta «eraldaketa soziala». Akats larria da ekologistei eta nekazaritzako agenteei aurre egitea. Osagarriak gara. Natura zaindu gabe ez dago nekazaritzarik eta nekazariak ekologistarik onenak eta eraginkorrenak dira. Zaila da nekazaritza jasangarrian oinarritzen ez den trantsizio ekologikoa bultzatzea. Baina, aldi berean, nekazaritza-politika on batek baldintza sozial duinak bermatu behar ditu nekazarientzat.

Multinazional handiak kontrolatzea

Bestalde, elikadurak ondasun eskuragarria izan behar du herritar guztientzat. Ezin da landa-krisia gainditu elikaduraren prezioak kontrolik gabe garestituz. Prezioen igoera eroa jasanezina da gero eta pobretuago dagoen biztanleriarentzat. Bi eragileen (baserritarrak eta herritarrak) arteko aliantza etiko eta justu batek soilik hurbilduko gaitu bizi-eredu jasangarri batera eta naturarekiko errespetura. Horretarako, ezinbestekoa da nekazarien eta kontsumitzaileen multinazional banpiro handiak kontrolatzea. Kapitalismoak natura hondatzen du eta negozioa egiten du elikadurarekin. Zuen eskuetan galduta gaude.

«Bi eragileen (baserritarrak eta herritarrak) arteko aliantza etiko eta justu batek soilik hurbilduko gaitu bizitza-eredu iraunkorrera eta naturarekiko errespetura. Eta horretarako, nekazarien eta kontsumitzaileen multinazional banpiro handiak kontrolatzea da ezinbesteko baldintza»

Agenteak aktibatzea

Hirugarren ardatza eragile sozioekonomiko eta soziopolitikoen aktibazioa da. Euskal Herri osoko arazoa da, eta ez bakarrik landetatik bizi direnena. Zein subiranotasunaz hitz egin dezakegu gure lurra multinazionalei saltzen badiegu edo gure kontsumoaren %10 baino gutxiago euskal lurretatik badator? Ezin da arazo txikia izan EAEko, Nafarroako edo Iparraldeko gobernuentzat. Herrialdea eraikitzen edo asimilatzen duen gai nagusietako bat da.

«Zein subiranotasunaz hitz egin dezakegu gure lurra multinazionalei saltzen badiegu edo gure kontsumoaren % 10 baino gutxiago euskal lurretatik badator?»

Azkenik, esan behar da komunitate-aktibazio batetik soilik jo dezakeela konponbidera. Agerikoa da inplikatutako eragileen arteko sakabanatzea eta atomizazioa, baina ezinbestekoa da haien parte-hartzea. Ez da erraza ahaleginak bateratzea, interes alderdikoi horren aurrean, baina eztabaida ireki, barneratzaile eta zientifiko batek, bi edo hiru urtera planteatuta, lagundu lezake eztabaida bideratzen eta gaian zuzenean inplikatuta eta interesatuta dauden sektoreak aktibatzen. Ekin lanari.